Abonneren
Delen
Delen
Embedden
Welkom bij Rust in je Hoofd, de podcast van Meditation Moments. In deze podcast spreekt Michael Pilarczyk met bekende gasten en toonaangevende experts over mentale gezondheid, zingeving, meditatie, persoonlijke ontwikkeling en…. het leven zelf.
Mensen, je moet ook gewoon discipline hebben.
Je moet een nieuwe gewoonte aanleren.
Je moet jezelf programmeren.
En dan nog blijkt dat ze zichzelf onbewust
saboteren.
Of dat liefdesrelaties niet werken.
Of dat ze nog zo ongelooflijk veel behoefte
hebben aan erkenning aan en gezien worden.
Wat eigenlijk een behoefte van een kind is
en niet per se altijd van een volwassene.
En dan moet je naar het systemische vlak.
Want daar zitten de wissels onder water die
je dan goed kan zetten...
...zonder dat je het door had dat ze
überhaupt niet eens in een gunstige of ongunstige
richting stonden.
En dat kan je zichtbaar maken en dat
kan heel magisch zijn.
Ze is dé expert op het gebied van
systemisch werk en familieopstellingen.
Els van Stijn.
Bekend van het boek De Fontein Vind Je
Plek, waarvan meer dan 250.000 exemplaren zijn
verkocht.
En onlangs is alweer haar vierde boek verschenen.
Haar werk helpt mensen om blokkades op te
lossen en hun juiste plek in het leven
in te nemen.
Wat zorgt voor meer innerlijke rust en stabiliteit.
Vandaag in de Rust in Je Hoofd podcast.
Els van Stijn.
En hoe is het met de rust in
haar hoofd?
De rust in mijn hoofd.
Nou, dat gaat wisselend.
Maar ik heb geleerd om daar mee om
te gaan.
En vroeger kon ik dat totaal niet.
Rust in mijn hoofd bleef maar allemaal oploppen.
En ondertussen heb ik geleerd om mijn lichaam
veel beter te bewonen.
Waardoor ik hier als het ware mijn gedachten
ook in emoties kan voelen.
Waardoor mijn hoofd ook weer wat meer ruimte
gaat krijgen.
Was je een wandelend hoofd?
Volledig.
Veel mensen zijn een wandelend hoofd.
Zekers, ja.
En daar is eigenlijk altijd een goede reden
voor.
Ja, wat is die reden dan?
Dat er iets heel pijnlijk is geweest, wat
je niet wilde voelen.
En dan beslis je, niet voelen is veiliger.
Het is makkelijker.
Het is natuurlijk een overlevingsstrategie.
We gaan het hebben over voelen, over gedachten,
over rust in je hoofd.
Over jou en je nieuwe boek en alles
wat je doet.
En ik was in de voorbereiding bezig.
En toen heel veel mensen zeiden, je moet
Els vragen, je moet Els vragen.
Want iedereen wil jou altijd horen.
Dat vind ik heel leuk.
Je hebt al honderdduizend podcast als gast mogen
bewonen.
Toch vond ik het heel boeiend om vandaag
weer met je te zitten.
Want vorig jaar heb je ook op Maximum
Potential gesproken.
Waarvan iedereen ook lyrisch was.
Over een onderwerp dat heel veel mensen niet
begrijpen.
Wat is systemisch werk?
En wat zijn familieopstellingen?
En wat kan je daarmee?
En wat heeft dat nou te maken met
rust in je hoofd?
Die vraag werd mij gesteld.
En toen dacht ik, wie is er beter
om die vraag te beantwoorden dan jijzelf?
Wat heeft dat nou allemaal met elkaar te
maken?
En als je daarmee aan de slag gaat,
waar we het over gaan hebben, dat systemisch
werk.
Leidt dat dan ook daadwerkelijk tot meer rust
in je hoofd?
Ja, nou jij bereikt heel veel mensen die
bereid zijn om naar zichzelf te kijken.
En ook de antwoorden, ook vaak op een
rationeel niveau, heel goed weten te formuleren.
En daar kan je echt heel, heel ver
mee komen.
En daar moeten mensen ook in staat zijn
om zichzelf te programmeren.
En je bent als mens nog veel dieper
verbonden met je biologische systeem van herkomst.
En daardoor kan er een bepaalde systemische belasting,
misschien zelfs van vorige generaties, op je zitten.
En daar kom je met je hoofd niet
bij, maar je merkt het wel in je
dagelijks leven.
Dus mensen die bij mij komen, die hebben
eigenlijk al allerlei manieren geprobeerd om patronen te
doorbreken.
Want wat ik heel erg ook aan jou
waardeer, is dat je ook altijd zegt van,
mensen je moet ook gewoon discipline hebben, je
moet een nieuwe gewoonte aanleren, je moet jezelf
programmeren.
Nou, dat doen ook heel veel mensen.
En dan nog blijkt dat ze zichzelf onbewust
saboteren.
Of dat liefdesrelaties niet werken.
Of dat ze nog zo ongelooflijk veel behoefte
hebben aan erkenning aan en gezien worden.
Wat eigenlijk een behoefte van een kind is
en niet per se altijd van een volwassene,
die echt goed volwassen is geworden.
Dus de mensen die bij me komen, die
hebben structureel ergens last van.
En de geeikte manieren, er lukt het niet
mee om dingen te doorbreken.
En dan moet je naar het systemische vlak.
Want daar zitten de wissels onder water, die
je dan goed kan zetten.
Zonder dat je het door had dat ze
überhaupt niet eens in een gunstige of een
ongunstige richting stonden.
En dat kan je zichtbaar maken en dat
kan heel magisch zijn.
Wat zijn dan de problemen die je ervaart
in je dagelijks leven?
Voordat je de diepte in gaat naar de
systemische kant.
Waar loop je tegenaan?
Wat is dan het probleem, gewoon een herkenbaar
probleem waarvan iemand zegt, daar heb ik last
van.
Ik val altijd op een partner die niet
beschikbaar is.
Die zich niet kan verbinden.
Of een verkeerde partner inderdaad.
Of ik merk dat ik altijd weer moeite
krijg met mijn leidinggevende.
Dat ik altijd mot krijg.
Of dat groepen heel veel energie kosten.
Of dat als het eindelijk gaat lukken om
succes te gaan halen, dat er niet geoost
gaat worden.
Maar dat ze zichzelf gaan saboteren op een
bepaalde manier.
Je kan niet genieten van het succes.
Ik durf het niet te vieren, dat soort
dingen.
Of je komt er net niet eens.
Je stopt al voordat je het bereikt.
Juist, ja.
Dus je staat jezelf ergens in de diepte
niet toe om succesvol te worden.
En dat is wat we veel zien.
Erkenning en waardering, zei je al.
Ja, jij zei, het is echt iets wat
bij een kind wordt.
Maar volgens mij is het toch wel dat
iedereen wil toch een beetje erkenning en waardering.
Want je wil gezien worden.
Ja, en de vraag is, als we in
de diepte systemisch gaan kijken.
In hoeverre heeft iemand zijn vader aangenomen?
Want op het moment dat je je vader
innerlijk niet bij je hebt.
Dan wordt iemand onvoorzadigbaar in gezien en erkend
worden.
Dus ook al heb je heel veel successen,
het beklijft niet.
En dan heb je iedere keer weer behoefte
eraan.
En dat verandert echt naarmate je steviger, zoals
ik het dan noem, op jouw plek in
de fontein komt te staan.
En dan werk je vanuit vervulling.
En vervulling is heel iets anders.
Maar wat voor mij heel belangrijk ondertussen in
het leven is geworden, is, ik heb het
al maar genoemd, het laten doorstromen.
En daardoor liefdevolle momenten creëren.
En dat mensen zich vrij voelen.
Dat is waar ik helemaal op aanga.
En dat doe ik omdat het me vervult.
Dus ik krijg tegenwoordig bakken met erkenning en
lof over me heen.
En vroeger als klein meisje zat ik erom
gesprongen van, oh dat had ik echt nodig.
En toen kreeg ik het niet.
En nu heb ik het.
En nu blijk ik het helemaal niet meer
nodig te hebben.
Behoudend mijn eigen kleine inner circle.
Daar vind ik het heel belangrijk van wat
ze van me vinden.
Maar van een andere groep maakt het me
veel minder uit.
Ik blijf gewoon heel dicht bij mezelf.
Hoe vind ik dat ik zelf iets gedaan
heb?
Kan ik mezelf met respect in het spiegel
blijven kijken?
Dus ik heb de erkenning van buitenaf minder
nodig.
En dat zie je bij steeds echt volwassen
mensen.
En als iemand toch nog constant behoefte heeft
aan van kijk, of de bevestiging, kijk, dit
heb ik gedaan.
Of ja, ik wil nog even dat compliment
of wat dan ook.
Dan kan je je afvragen of er in
de diepte toch ook niet nog wat te
halen is.
Ik herken het zoveel bij andere mensen, sinds
jij me dit geleerd hebt, in relaties waarvan
ik dan denk, die kunnen er beter mee
stoppen.
Dat is voor beide partijen beter.
En maar door blijven gaan.
En maar trekken en emmeren.
Aan het dode paard trekken.
Dat je denkt van, maar wat zie je
nou zelf niet?
En dan, wat ik een beetje van jou
geleerd heb, ga ik dat analyseren.
En dan denk ik van, ja, maar ik
begrijp ook precies waarom diegene vasthoudt aan die
relatie, die nooit gaat werken.
Want het heeft altijd iets onderliggens.
Dus zou je kunnen zeggen, je bent bijna
gedragspsycholoog met hoe je werkt?
Want je analyseert mensen natuurlijk heel diep met
wat jij doet.
Oh, dat is een interessante vraag.
Gedragspsycholoog.
Ik ben geen psycholoog, maar ik snap wel
iets van psychologische principes.
En ik snap het systemische erbij.
Want sommige principes, die kunnen op bepaalde momenten
prima werken.
Maar als je bijvoorbeeld niet op jouw eigen
plek in de fontein staat, zoals ik het
dan noem, waardoor je die systemische wissels onder
water niet goed hebt staan, dan kan bepaalde
logica anders uitwerken.
Dus ik heb geleerd om heel veel dingen
te combineren.
En ook om heel erg te observeren.
Naar gedrag te kijken.
Groepsdynamiek.
Ik blijf het zo boeiend vinden van, wat
gebeurt er?
De interactie tussen mensen.
Ja, daar ga ik wel op aan.
Dat vind ik heel boeiend.
Je zei net ook van, ik stuur heel
erg op die discipline afspraken.
Maak het met jezelf, je daaraan houden, zeggen
mensen heel vaak.
En soms ook wel terecht.
Ja, zo makkelijk is het niet.
Of als het zo makkelijk zou zijn, zou
ik dat wel doen.
En dan zeg jij, ja terecht.
Want die mensen willen soms wel, maar ze
kunnen niet.
Precies.
Want er zit wat anders onder.
Eigenlijk, ze trappen op het gas, terwijl die
andere voet, die blijft maar op de rem
trappen.
En die voet die op de rem trapt,
kunnen zij niet loslaten.
Dat is wat feitelijk gebeurt.
Zeker, helemaal waar.
Dan ga je graven, waar kom je dan
uit?
Of eigenlijk, waar begin je?
Waar ik begin, is eigenlijk altijd eerst gewoon
eens gaan praten met iemand.
Waar loop je nou tegenaan?
Wat is je grootste angst?
En ook als je iemand een vraag stelt
van, wat is nou het aller ergste wat
je kan overkomen?
Dan komt er vaak een zin uit.
En je ziet dat er een lichaam op
reageert.
Dan krijg je bijna een trauma reactie op.
En het is soms heel interessant om dan
te gaan zien, is deze reactie in de
zin of het gevoel wat er uitkomt?
Hoort dit echt bij deze persoon en dit
levensverhaal?
Of heeft dat misschien te maken met opa,
die in de oorlog misschien iemand heeft moeten
verraden, om daardoor zijn familie te laten overleven?
Dat zou ook mogelijk zijn.
Dus ik ga in eerste instantie gewoon eens
praten eventjes met mensen.
Maar ook niet te lang.
Want mensen die hebben een bepaald verhaal gemaakt
van een gebeurtenis, wat voor hen verklaart waarom
het zo gegaan is.
En dat kan ook absoluut waar zijn.
En het is ook op zich nuttig om
een bepaald verhaal rond te maken, om op
die manier het als het ware af te
kunnen sluiten.
Zo van ja, vink, klaar, volgende onderwerp.
Alleen het moet wel het juiste verhaal zijn.
Want anders dan wordt je in de ondergrond
wordt je weer gesaboteerd.
Dus soms als mensen naast mij zitten, als
ik voor een opstelling begin, dan onderbreek ik
ze.
En dan zeg ik van sorry, ik onderbreek
je even.
Je hebt dit verhaal al honderd keer verteld.
Maar je zit nog steeds vast in dit
patroon.
Dus er zit waarschijnlijk nog iets anders wat
we niet kunnen benoemen.
Maar dat moeten we gewoon gaan onderzoeken.
En dat kunnen we dus met een familieopstelling
kunnen we dat onderzoeken.
Je gelooft wel in dat verhaal, maar dat
verhaal is niet altijd de werkelijkheid.
Je hebt er een versie van gemaakt voor
jezelf, waardoor het verhaal klopt.
En dan ga je zoeken van, maar wat
klopt er eigenlijk niet in het verhaal?
En als je dat boven water hebt, kan
je aan jezelf gaan werken.
Zeker, en dan pas echt effectief.
Wat meer mensen zouden moeten doen, zeg ik
altijd.
Want je helpt er heel veel mensen mee.
En ik denk dat dat daarmee leidt tot,
laten we zeggen, veel minder mentale problemen.
Want heel veel mentale problemen komen natuurlijk wel
uit dat verleden.
Uit al die trauma's die we, het klinkt
vaak zwaar trauma, maar het zijn toch de
dingetjes.
Ik weet nog dat jij tegen me zei
van, Els en ik deden een opstelling.
En ik moest ook een stukje over mezelf
vertellen.
En mijn moeder is nu net overleden, een
paar maanden geleden.
Maar toen ik heel klein was, toen ik
net geboren was, eerste tijd was ze er
wel bij me.
Maar vaak, ik was in Polen geboren, ging
mijn moeder op en neer naar Nederland.
En toen ging je uitleggen wat er dan
met mij gebeurd zou kunnen zijn, omdat mijn
moeder best wel van mij wegging, terwijl ik
klein was.
Dat heet een onderbroken uitreiking.
Wat is dat, kan je dat uitleggen?
Ja, je kan voorstellen dat een kind die
heeft 9 maanden of 8 maanden in de
buik van de moeder gezeten.
En dat is een bepaalde veiligheid.
Tenminste, dat hoop je, want er kan natuurlijk
allerlei toxische stoffen kunnen al in de buik,
in de baarmoeder kan ook wel naar een
kind toegebracht worden.
Maar ga er even vanuit dat het kind
gewoon goed in de buik zit.
En op een goede dag wordt het dan
geboren.
En op een van de reden moet bijvoorbeeld
de moeder geopereerd worden of het kind moet
in de koeveuze.
Dat betekent dat het kind en de moeder
van elkaar gescheiden worden.
En dat kan ongelooflijk angstig voor zo'n
klein babytje zijn, want dat is waar je
over praat.
Want dat babytje heeft al die maanden een
bepaalde hartslag gehoord, een bepaald geluid meegekregen.
Dat is de moeder, dat is veiligheid.
En als je dan op een of andere
reden gescheiden wordt van de moeder, en dan
kan het kind besluiten, mama, ik vertrouw jou
niet meer.
Ik kan niet bij jou halen en krijgen
wat ik zo nodig heb.
Dat is niet een bewuste beslissing natuurlijk, dat
gebeurt.
Precies.
En dan stopt een kind met uitreiken.
Want een normaal klein kind, want jullie komt
straks ook een klein mensje er aan.
Een babytje wat in de wieg ligt en
de armtjes zo spartelen van pak me op,
hou me vast.
Dat is een uitnodiging van pak me op,
ga me knuffelen, hou me vast.
Dus dat kind wil gaan ontvangen.
Dat is een heel gezond gedrag.
Maar een kind dat op te jonge leeftijd
gescheiden is van een moeder, die kan dan
beslissen, ja, maar ik vertrouw het niet meer.
Dus dat kind gaat niet meer uitreiken.
Die gaat alleen het minimale van de moeder
ontvangen wat het nodig heeft om te overleven.
Want de angst dat die moeder er niet
is, dus om te gaan uitreiken en hé
mama is er niet, die doodsangsten, die ga
je dan terug afspelen als het ware.
En dit patroon gaat zich later in de
rest van je leven gaat het zich herhalen.
Je hebt dan eigenlijk op hele jonge leeftijd
besloten, ik doe het wel alleen.
En dan krijg je een patroon ook in
je leven dat je makkelijker gaat, ja, je
gaat eigenlijk alleen maar geven.
En ontvangen, dat neem je eigenlijk niet aan.
Ook al is het voor je beschikbaar van
vrienden of van dierbaren, maar je pakt het
niet op.
En dit kan heel verstrekkende gevolgen hebben.
Want als jij niet ontvangt, dan kan je
uitteken dat je op een gegeven moment een
burn-out in je leven gaat krijgen.
En als je zeker je moeder niet ontvangt,
dan ontwikkel je ook geen eigen stevigheid in
jezelf.
Dus je wordt gammeler als het ware in
de zin van dat je bepaalde gevoelens ook
minder goed wil voelen, die je misschien op
een oudere leeftijd prima kan uithouden.
Maar zo'n kindje die heeft al eigenlijk
besloten, ja voelen, ja mama is er niet,
doodsangst, ik wil niet voelen.
Dat kan al het begin worden van een
wandelend hoofd.
Want je gaat emoties wegstoppen, gevoelens weggestoppen.
Juist, ja.
Wow, dit heeft zoveel impact hè.
Absoluut.
Die eerste twee jaar sowieso, maar laten we
zeggen de eerste zeven jaar van een mensenleven,
vormen eigenlijk de volledige blauw druk voor de
rest van je bestaan.
Ja, maar het goede nieuws is dat we
in deze tijd leven, dat er psychologen zijn,
dat we systemisch werk hebben, dat we met
trauma ook, wat je ook met opslingen, een
hele hoop kan helen.
Maar je moet wel weten waar het zit.
Er zijn veel mensen met mentale problemen in
ons land.
Heel eerlijk, in de hele wereld zijn er
mensen die de kamp hebben met mentale problemen.
Heel veel mensen zitten aan antidepressieven.
Er zijn heel veel mensen die hebben last
van burn-outs of dat soort verschijnselen.
Als we naar de samenleving kijken, want je
werkt met veel mensen ook.
Als we naar de samenleving kijken in Nederland,
wat denk jij nou dat de kern van
het probleem is?
We zullen niet één probleem kunnen aanwijzen, maar
wat is er nou aan de hand met
de samenleving nu ten opzichte van bijvoorbeeld vijftig
jaar geleden toen wij opgroeiden?
Wat is er veranderd?
Waarom zoveel meer mensen daar nu last van
hebben?
Ja, dat is een brede vraag en ik
vind het ook lastig van vijftig jaar geleden
en nu, want ik denk dat het bijna
hetzelfde speelde, alleen het wordt nu zichtbaarder doordat
we social media en dergelijke hebben.
Maar waar heel veel naar terug te voeren
is, is dat heel veel mensen behoeftig zijn.
Behoeftig zijn betekent dat je je innerlijk je
ouders onvoldoende hebt aangenomen of je draagt iets
van vorige generaties.
En als jij behoeftig bent, dan ga je
je behoeftigheid, ga je claimen bij een partner,
bij een werkgever, bij de overheid, dan wel
bij je eigen kinderen.
En een kind kan dus ook als baby
kan al beslissen van mama heeft geen tijd
voor me of ik vertrouw mama niet, dus
dan komt iemand boven die moeder te staan,
waardoor dit kind uiteindelijk ook weer behoeftig wordt.
Als dit kind vervolgens volwassen is en kinderen
krijgt, dan kan een baby al voelen of
de moeder of de vader behoeftig is of
niet.
Dus zo verleggen we steeds alle problemen en
behoeftigheid dat uit zich in dat je jaloers
bent, dat je behoefte krijgt aan erkenning en
gezien worden of dat je voelt dat je
met tekorten leeft.
Dat komt allemaal vanuit dat systemische veld.
En daarom ben ik zo blij dat jij
hier aandacht aan besteedt, want hoe meer mensen
hun eigen behoeftigheid opheffen, en dat betekent dus
hun systemische belasting aankijken, dus hun vader en
moeder helemaal aannemen met wie ze zijn en
snappen dat ze gegeven hebben wat ze gegeven
konden.
En als ze meer hadden kunnen geven, dan
hadden ze dat gedaan.
Dus hun innerlijk proces daarmee aangaan, dan kom
je op je eigen plek te staan, zoals
ik dat dan noem.
En daarmee wordt je minder behoeftig.
Dus dat betekent dat ook, even een heel
simpel voorbeeld.
Wat we vaak zien, is dat een man
en een vrouw het goed samen hebben.
Even gewoon al een willekeurig voorbeeld.
En dan wordt de vrouw zwanger en dan
gaat de man opeens vreemd.
Dat is vaak omdat de vrouw opeens niet
meer beschikbaar is.
En ze waren beide behoeftig, dan konden ze
prima bij elkaar vinden.
Maar op het moment dat er een klein
grupje erbij komt, ja, dan voelt opeens de
pot waarin het normaal keurig uitgewisseld werd, die
is er niet meer.
Terwijl op het moment dat iedereen zijn eigen
thema's goed aankijkt, dan ga je niet claimen
bij een ander wat je tekort bent gekomen.
En daardoor wordt ook überhaupt communicatie veel zuiverder.
Doordat ik tegenwoordig zelf, zoals ik het dan
noem, goed op mijn plek in de fontein
sta.
Dus dan moet je de fontein met verschillende
generaties per bak.
En ik sta dan in de bak onder
mijn ouders.
En daar vang ik dan die stroming op.
Dus ik ben ondertussen niet meer behoeftig.
Ik ben het zeker geweest.
Maar dat betekent dus ook dat in communicatie
dat ik heel zuiver ben.
Want jij hoeft mij niet geen aai over
mijn bol te geven, of mijn erkenning te
geven of wat.
Tuurlijk, dat is heel plezierig op een andere
manier, maar het is niet nodig.
Want ik heb geen verborgen agenda, want ik
kan het zelf uit mijn eigen systeem en
uit mezelf halen.
En hoe meer mensen dat kunnen, hoe minder
dat vertaalt in problemen.
Dan haal je niet in je hoofd om
een ander land binnen te vallen, of hele
groepen buiten te sluiten.
Of mensen weg te duwen, omdat je onvoldoende
zelf voor jezelf kan zorgen.
Je zou naar een situatie gaan dat we
veel minder gedoe in de samenleving hebben.
Daar komt het op neer.
Want eigenlijk bijna iedereen heeft een probleem met
zichzelf.
En ja, dat vind ik.
Want de meeste mensen kunnen niet met zichzelf
omgaan.
Dan kan je ook niet met iemand anders
omgaan.
Want als je jezelf niet begrijpt, begrijp je
de anderen ook niet.
En dus krijg je wel oorlog.
Daarom is jouw werk ook heel erg belangrijk.
Maar ik ben het helemaal met je eens.
Maar hoe weet je nou dat je op
de goede plek staat dan?
Want dat is natuurlijk de vraag van, ja,
dan kan ik aan mezelf gaan werken.
Maar wanneer is het dan goed?
Als je leven wel loopt en iedereen die
heeft wel eens tegenslag of pech.
En dan moet je dus in staat zijn
om jezelf daar ook eruit te trekken.
En tuurlijk, bepaalde gevoelens moet je zeker niet
wegduwen.
Maar je moet wel ook in staat zijn
als volwassene om daar zelf mee om te
gaan.
Niet iemand anders moet je uit het moeras
trekken.
Nee, je moet in staat zijn om jezelf
te kunnen geruststellen.
Te kunnen troost als het ingewikkeld is.
In je kracht staan, als je het zo
zou willen zeggen.
Juist, maar tuurlijk niet iedereen.
Ook jij en ik staan af en toe
echt niet in ons kracht.
Maar wij zijn wel in staat om dan
geen schade bij anderen aan te richten, als
het ware.
Je kan het zelf oplossen.
Of je weet wie je nodig hebt om
hulp in te roepen.
Ja, dus wanneer weet je of je goed
staat?
Als in de basis je leven loopt op
alle vlakken.
En zelfs ook als je te maken hebt
met chronische ziektes.
Dan kan dat ook nog een systemische belasting
zijn die dat ook op die manier naar
voren komt.
Dus maar als het in de basis, als
je leven wel loopt, dan is het helemaal
oké.
Want ik geloof namelijk niet in dat we
alleen maar het mooie hebben.
We zitten in de dualiteiten van het leven.
Alles heeft twee kanten van schuldig-onschuldig, mooi
-lelijk.
Verantwoordelijkheid voor anderen overnemen, verantwoordelijkheid voor jezelf.
Alles heeft twee kanten.
Dus ook naarmate je jezelf langdurig goed gaat.
Dan kan je gewoon uittekenen dat die andere
kant van de medaille zich ook af en
toe manifesteert.
En dan moet je niet denken van verdorie,
ik ben weer tien stappen terug.
Nee, dat hoort er ook gewoon bij.
Alleen de kunst is om daar niet te
lang in te blijven hangen.
En wat jij daarin zo goed leert is
dat mensen in staat zijn om zichzelf dan
te programmeren.
En als je iedere keer dan weer in
zo'n zelfde patroon terug schiet.
Ja, dan moet je bij mij zijn op
het systemisch vlak als het ware.
En daarom sluit het zo mooi ook op
elkaar aan.
Het is mooi als jij binnenkomt ergens, dan
neem je direct de zaak over.
Is dat zo?
Ja.
Zo, zo, zo.
En dan regel je de dingen.
Want jij bent in het middelpunt, jij komt
binnen.
Heel veel mensen die komen niet eens binnen.
Die zijn er wel, die worden dus ook
letterlijk niet gezien.
Gaan in een hoekje zitten.
Dat is een heel groot verschil met mensen
zoals jij en ik.
Niet dat we geen rekening houden met anderen.
Maar we zijn er wel.
Ben jij altijd zo geweest?
Waar is het veranderd?
Wie was Elstone vroeger en waar is die
verandering ontstaan en hoe?
Ik heb echt geleerd om aanwezig te zijn
in het hier en nu.
Dat kon ik niet, want ik vond vroeger
mijn hier en nu en mijn leven toen,
dat was allemaal gedoe, ellende, gekloot.
Laat het zo maar eventjes zeggen.
Dus dan wil je vooral niet in het
nu zijn.
Dus mijn overlevingsmechanisme vooral naar de toekomst.
En dat nu eigenlijk vergeten.
Maar goed, dan mis je een heel stuk
van je leven.
Want het gebeurt hier, in dit moment, in
dit contact, in dit oogcontact zoals we hier
zitten.
Maar dat deed pijn op dat moment?
Dat deed pijn, want dan zag je lege
ogen of mensen draaiden weg.
Of ik werd uitgelachen of ik werd gepest
of iets dergelijks.
Werd je veel gepest?
Jazekers, want mensen die denken nu echt zo
van hoe is dat nou mogelijk?
Maar men zie je nu hè?
Ja, maar zeker.
Duels, schrijven, boeken, succes.
Maar dat geeft me altijd zoveel vertrouwen in
het helende vermogen van mensen.
Omdat ik weet waar ik vandaan kom.
Ik ben vroeger gepest omdat ik zo schil
was als maar kon.
Ik was zo verlegen, ik was onhandig.
Ik zat nog in een onbewuste identificatie met
iets van twee generaties boven me.
Waardoor ik leefde volgens de dynamiek.
Het mag mijzelf niet beter gaan dan met
iemand met wie ik onbewust was geïdentificeerd.
Dus ik moest mezelf saboteren.
Dus te lang mezelf goed laten gaan, dat
ging niet.
Dus ik ging niet oosten.
Ik was boos op mijn vader.
Mijn moeder was overbezorgd over mij.
Dat is ook in de baarmoeder.
Ik heb ook een soort van zo'n
onderbroken uitreiking gehad bij mijn geboorte.
Wat ik net ook met jou.
Er zijn van alles en nog wat van
trauma's die je allemaal mee kan maken.
Maar op een gegeven moment ben ik op
mijn 28e drie maanden overwerkt geweest.
Dat deed ik keurig op het moment dat
ik net al mijn deadlines weer had gehaald.
Zo van, nu kan ik uitrusten.
Nou, dan stortte ik dus in.
Is dat wat we tegenwoordig burn-out noemen?
Jazekers, jazekers.
Gewoon overwerk je, je was opgebrand.
Ja, en dan maak ik nog het verschil
tussen een beetje overwerkt zijn.
Dat is teveel hooi op je vork nemen
en een burn-out hebben.
En een beetje teveel hooi op je vork
nemen doet iedereen weleens.
Maar als je dan met een maand bijslapen
niet bij bent, dan is het een burn
-out.
Zoals ik het zie.
En wat is dat dan, een burn-out?
Dan sta je systemisch niet goed op jouw
plek.
Dan heb je een energie-lek.
Is dat altijd zo?
Ja, wat ik gezien heb wel.
Energie-lek betekent, wat je ook doet, je
bent altijd moe.
Je hebt tekorten, precies.
Je kunt niet voldoende tanken en er loopt
teveel uit.
Precies, juist.
Dus ik heb geleerd om mijn eigen thema's
aan te kijken.
Op mijn 28e ben ik toen drie maanden
uit de rolatie geweest.
In eerste instantie ontkende ik dat.
Het was een verwaarloosde griep.
Want ik vond dat echt belachelijk.
Ik vond het een afgang van mezelf.
En ik zat mezelf alleen maar naar beneden
af te zeiken.
Tot ik op een gegeven moment door had,
nee, dit is echt meer dan een verwaarloosde
griep.
En toen ben ik mijn eerste thema's gaan
aankijken.
En toen heb ik ook de beslissing genomen,
ik ga me niet meer richten op mensen
waar de balans van geven en ontvangen niet
meer mee klopt.
Want ik was zo gewend om heel veel
te geven en weinig terug te krijgen.
Die mensen dan liever eenzaam dan schijngezelligheid.
En toen heb ik echt besloten van als
dat betekent dat ik me dan heel alleen
ga voelen, dan moet dat maar.
Want dat andere is ook geen optie meer.
En toen ben ik voor het eerst ook
echt gaan voelen.
Want niet voelen is natuurlijk ook een prima
manier om jezelf dingen wijs te maken, wat
je met je hoofd ook nog best behoorlijk
jezelf kan programmeren.
Op een gegeven moment gaat het uit je
in lichamelijke signalen.
En toen ben ik gaan leren om te
gaan voelen.
En dat is niet leuk.
Maar het goede nieuws is dat als je
echt iets voelt op primair emotioneel niveau, dus
echt wat verbonden is met de wond, die
emoties die zijn niet heel langdurig, maar die
maak je je schoon van binnen.
En dan komt er langzamerhand, komt er ruimte
en komt er een nieuw perspectief naar voren.
En daarmee heb je dan op een gegeven
moment weer een laag van de ui afgepeld.
Ja, dan kom je de volgende thema's tegen,
de volgende thema's.
En zo heb ik mezelf steeds meer aangekeken
door naar binnen te gaan.
Niet naar buiten te wijzen of naar de
maatschappij of naar wat anderen me wel of
niet aan hebben gedaan.
Ook al zou ik helemaal maar gelijk staan
dat bepaalde dingen nooit hadden mogen gebeuren.
Maar daar heb ik geen invloed op.
Ja, maar dit is wat er vaak gebeurt
toch?
Ja, doordat mijn ouders, jij, mijn vader, je
baas, weet ik veel, whatever, maar alles altijd
naar het verleden.
Dat is de reden dat ik nu als
slachtoffer hier zit.
Ik chargeer het ook.
Maar dit gebeurt vaak.
Zeker.
En het zijn allemaal overlevingsmechanismen.
Het zijn allemaal strategieën.
Alleen je kwaliteit van leven gaat er niet
op vooruit.
En dat is wat ik op een gegeven
moment echt had van ja, maar ik wil
mijn leven leven.
Ik wil zijn wie ik ben in plaats
van...
Wist je dat dan wie jij wilde zijn?
Ik wist niet wie dat zou gaan worden
als het ware.
Maar wel dat ik niet meer zo wilde
zijn dat ik eigenlijk een chameleon was en
mij overal nergens aan het aanpassen was.
Daar werd ik uiteindelijk...
Heel vermoeiend.
Heel vermoeiend.
En ook helemaal niet leuk.
En daardoor kon ik ook mezelf niet goed
voelen van wat vind ik nou echt belangrijk
in het leven.
Ik kon mezelf niet voelen.
En nu weet ik dondersgoed.
Ik kan al meteen aan mijn lichaam.
Ik kan al met een heel klein lichaamsgevoel
in mijn hand, weet ik al, heb ik
een ja, nee signaal.
Dus een bepaald ja of een nee signaal.
Dan weet ik het al van of ik
iets wel of niet moet doen.
Dus ik heb mijn lichaam zo goed leren
voelen.
En daar vertrouw ik dus nu op.
En natuurlijk als ik een beslissing neem, doe
ik hem vaak ook nog wel even langs
mijn hoofd.
Als het er echt op aankomt, dan vertrouw
ik mijn lichaam en een soort van opstelling
wat ik eigenlijk met mezelf dan doe.
Kan iedereen dit leren?
Ik denk dat veel mensen dit herkennen, zoiets
hebben van dat zou ik ook wel willen.
Kan iedereen het leren en wat moeten ze
dan doen?
Ik denk echt dat mensen een enorm helend
vermogen hebben.
Een zelfhelend vermogen.
Dat zit gewoon in de mens.
Maar je moet wel aan de juiste knoppen
draaien.
Als je denkt dat het iets is met
ontslag of wat dan ook, en het blijkt
iets te maken met je geboorte, ik noem
maar even iets.
Ja, dan zit je aan verkeerde knoppen te
draaien.
Dus je moet wel weten waar je aan
moet gaan draaien.
En ieder mens loopt buts en builen op.
Jij hebt buts en builen opgelopen, ik ook,
iedereen.
En daarvoor heeft de mens dus het vermogen
gekregen om te verwerken.
Verwerken doen we dus met ons hoofd.
We maken dat verhaal dat het rond is
en wat voor ons verklaart waarom het zo
gegaan is.
Waardoor we het af kunnen sluiten, denken we.
Maar deel twee zit dan...
Met ons hoofd denken we dat af te
kunnen sluiten.
Precies.
Maar als het je blijft achtervolgen, dan heb
je het in je lichaam.
Noem je dat dan een levensthema?
Zou je dat zo zeggen?
Nee, het is gewoon een herhalend thema totdat
je het bij de angel pakt.
Totdat je het oplost.
Tot je het oplost, inderdaad.
Dus eigenlijk de programmatuur die in jou zit,
die blijft maar afspelen totdat je je operating
system gaat veranderen.
Dat kun je wel bewust doen.
Zeker, maar je moet dus inderdaad aan de
slag gaan met je eigen thema's.
En het kan compleet waar zijn dat jouw
ouders of jouw jeugd heel complex en ingewikkeld
zijn geweest.
Alleen, het doet er niet toe of jouw
lot zwaarder of minder zwaar dan iemand anders
is.
En bovendien kan je dat niet eens weten,
want je weet niet eens wat in diepte
wat er bij de anderen speelt.
Maar jij hebt antwoorden te vinden op jouw
eigen thema's.
En dat moet je dus gaan aankijken.
Dus ik denk dat in basis iedereen het
vermogen heeft om dat te doen.
En er kunnen allerlei, al dan niet, overlevingsmechanismes
tussen zitten die zeggen van nee, die pijn
is te groot.
Alleen die pijn, die was vermoedelijk te groot
voor dat kleine jongetje of dat kleine meisje.
Die kon dat nog niet handelen.
Dus logisch dat daar een overlevingsmechanisme tussen zit
of blijft zitten.
Die pijn moet je niet aan.
Alleen deze volwassen versie, die meest recente versie
van jezelf, die kan het meestal wel dragen.
Dus ik help mijn cliënten ook heel vaak
herinneren van het hier en nu is veilig.
Je hebt het gered, want anders was je
er niet geweest.
En heel vaak wordt het hier en nu,
wordt vervuild door allerlei beelden uit het verleden
die er overheen geprojecteerd worden, waardoor je het
hier en nu niet meer juist waarneemt.
Of allerlei angstbeelden van de toekomst die over
het verleden, of over het hier en nu
gaan.
Dus dan hoe zuiver neem je het dan
waar?
Ja, dan kan je logisch weer in allerlei
angstreacties schieten.
Maar is dat echt nog nodig?
Dus daarmee is altijd, ik vraag ook heel
vaak aan mijn cliënten als er iets gebeurt,
hoe oud voel je je nu?
En herken je dit?
En hoe kan je zorgen dat je je
ogen ook openhoudt?
Want met je ogen open kan ik jou
aankijken en denk ik van, nou het is
vandaag 2025, ik ben helemaal veilig.
Ik ben niet meer dat kleine meisje dat
gepest werd en niet goed genoeg was en
uitgelachen werd omdat ze niet slim genoeg was
en dergelijke.
Ik ben gewoon nu volwassen.
En dan kan ik, ook al zou ik
een nare opmerking naar mijn hoofd krijgen.
Oké, ik ben 56, nou ja prima, kan
ik prima handelen nu.
In het hier en nu.
Maar daarvoor moet je wel in dit moment
zijn.
Er moet rust in je hoofd zijn.
Je moet de rust, de tijd voor jezelf
nemen, voordat je hierover kunt nadenken.
Want anders blijft het maar malen en kom
je nooit tot dit moment.
Want dit heeft natuurlijk te maken met bewustzijn.
Dat klinkt soms misschien onaardig, maar ik zeg
altijd, wat is er nou mis met mij?
Zeggen alle andere psychologen, mensen zeggen, ja er
is niks mis, want je bent goed zoals
je bent.
En dan zeg ik, nee dat is niet
waar.
Mensen zijn, ik begrijp de intentie, maar je
bent niet goed zoals je bent, want dan
had je nu niet die burn-out, had
je nu niet die stress, die problemen in
je relatie, dat gedoe met jezelf.
Dat moet je oplossen.
En als dat opgelost is, dan ben je
weer goed zoals je bent.
Ja, maar ik geloof niet zozeer van goed
genoeg zoals je bent.
Het is gewoon de versie die op dat
moment naar buiten komt.
En dat heeft een gevolg voor je kwaliteit
van leven.
En met een beetje pech ook voor de
kwaliteit van het leven van de anderen.
Of in positieve zin.
Het is heel belangrijk, het gaat om de
kwaliteit van je leven.
Heb je een leuk leven?
En als mijn leven niet leuk is, hebben
wij in een relatie waarschijnlijk ook geen leuke
relatie.
En dan hebben kinderen er last van, en
ouders, en iedereen.
Dus werk vooral aan jezelf.
Dat is belangrijk.
Maar je hebt rust in je hoofd nodig.
Je zei aan het begin, het gaat op
en neer, soms wel, soms niet.
Maar vroeger had je helemaal geen rust in
je hoofd.
Nee, absoluut niet, want ik kon mijn lichaam
dus niet voelen.
Dus ik heb echt geleerd om de grond
onder mijn voeten te moeten, te kunnen voelen.
En echt de aarde.
Want ik vond het helemaal niet zo leuk
op de aarde.
Ik wilde liever weg, opstijgen, waar dan ook
heen.
En op het moment dat ik...
Wat ik nu gewoon heel vaak ook doe,
als ik het even zwaar of pittig heb.
Want dat heb ik over iets spannends.
Of ook bij jou voor het eerst op
een groot podium met 2500 mensen.
Dat heb ik ook nog nooit meegemaakt.
Vond je het spannend?
Natuurlijk vind ik dat van tevoren spanning.
Maar na drie minuten was dat ook weg.
Want ik voel van, ik mag hier het
laten doorstromen wat ik zo graag wil doorlaten
stromen.
Dan kom ik helemaal vanuit mijn hart.
En kan ik gewoon helemaal vanuit wie ik
ben, kan ik daar praten.
Maar daarvoor vind ik het dan natuurlijk ook
nog wel weer spannend.
Maar dan heb ik echt geleerd even goed
aarden.
Uitademen.
Die zware plekken in mijn lichaam te voelen.
Mijn ouders achter me te zetten.
En eventueel mijn grootouders achter me als een
bepaalde steun.
Ook zeggen van, ja het is deze datum
2025.
Ik ben veilig.
Ik ben niet meer dat kleine me.
Dat zeg je in stilte echt tegen jezelf
ook.
Je neemt dat moment.
Zeker.
Neem je elke dag momentjes voor jezelf?
Ja, alleen niet getimed of van standaard bij
het opstaan dit of zavonds dat.
Maar wat ik ook regelmatig tussendoor doe als
ik afspraken heb.
Is dat ik gewoon ergens in een ruimte
of in mijn mooie praktijkruimte ga staan.
Ik ga gewoon op de grond staan.
Ik voel goed aarde.
Doe mijn ogen dicht, kin een klein beetje
naar beneden.
En ik laat me bewegen als het ware
door wat er voelt.
Dus ik ga heel rustig ga ik bewegen.
Dus ik laat me als het ware weer
door de beweging van het leven even meegenomen
worden.
En op het moment dat ik ga denken.
Dan stopt mijn beweging acuut.
Dus op het moment dat ik voel dat
ik zo heel rustig bewogen word.
En het kan van alles zijn.
Ik denk eigenlijk dat er bijna kleine mini
opstellingen ontstaan.
En als ik uit mijn hoofd blijf.
Dan kom ik dus helemaal in mijn lichaam.
En ik voel me daarna ook gewoon meteen
weer rustig.
Dus dit zijn dingen die ik soms twee
minuten, soms vijf minuten.
Ik heb op een gegeven moment een jaar
lang een half uur per dag gedaan.
Dus ik laat me bewegen door het leven.
En dan ben ik dus heel goed met
mijn lichaam verbonden.
En dat betekent als ik mijn lichaam goed
bewoon.
Kunnen anderen er ook minder toxische dingen als
het ware in stoppen.
En dan kan ik veel dichter bij mezelf
blijven.
En ook heel goed beslissen van nou dit
is goed voor mezelf of dat niet.
Ik zou graag willen gaan naar emotiemanagement.
Dat is ook iets waar je veel mee
doet.
Voor iedereen die denkt van wow het is
allemaal veel te veel.
Het staat allemaal in alle boeken.
Vierde boek is net uit.
Wat is de titel van het nieuwe boek?
Het is een vervolg op het eerste boek.
De Fontein Vind Je Plek.
Dat is de titel ook van het eerste
boek.
En dat heet Aanmoediging.
En het is een aanmoediging om constant aan
de gang te blijven met de systemische principes.
En daarbij ook je hele emotionele huishouding.
En je hoeft niet het hele boek opnieuw
te lezen.
Je kan als je denkt van goh ik
schiet weer constant in de oordelen.
Dan pak je het hoofdstuk over oordelen.
Waar allerlei vragen en reflectie en adviezen van
mij staan.
Hoe je daarmee kan gaan.
Het is bijna een obstaclopedie antwoorden.
Er komen er nog meer.
Vertel die je net.
Ja ik zit behoorlijk in de schrijfvibe.
Fijn is dat toch?
Heerlijk.
Toen je begon met schrijven had je kunnen
denken dat er zoveel behoefte was.
Bij lezend publiek in Nederland om de Fontein
te lezen.
Want je zit op 250.000 volgens mij.
Wij staan ongeveer samen vier jaar in de
bestsellerlijst.
Dat is een beetje bij elkaar ook.
Wat overigens heel erg knap is.
Want ook jij geeft dat zelf uit.
Je doet alles in eigen beheer.
Jullie doen het zelf.
Het is wel leuk als ik bij jullie
thuis kom.
Dan liggen er allemaal enveloppen.
Dan moeten de boeken verstuurd worden nog.
Maar 250.000 boeken verkopen in Nederland is
echt.
In deze tijd is dat bizar veel.
Als je een miljoen boeken verkocht in 2005
was dat ook heel veel.
Maar nu zijn er niet meer zoveel mensen
die dit soort aantallen verkopen.
Dus dat is heel knap.
Maar dat betekent dat dus heel veel mensen
serieus geïnteresseerd zijn in deze materie.
Had je dat kunnen denken?
Nee, maar wel heel blij dat dat zo
is.
Ik heb het boek.
Eigenlijk was het een hand-out voor mijn
cliënten.
Het eerste boek.
Precies.
En iedereen die het extra leest is mooi
meegenomen.
Dat was jouw gedachte.
Dat was volledig mijn eerste.
Dat was mijn gedachte daarbij.
En ik weet ondertussen, omdat ik natuurlijk al
sinds 2008 mijn coachpraktijk heb, wat het effect
van de systemische principes is.
Je wil niet weten wat voor bedankbrieven en
allerlei mooie verhalen ik allemaal krijg van wat
voor goeds het allemaal tot stand heeft gebracht.
Het raakt een snaar bij mensen wat zo
menselijk is, wat mensen bij zichzelf en bij
anderen herkennen.
Dus het raakt iets.
En iets wat echt raakt en binnenkomt, dat
is tijdloos.
En ook de systemische principes zijn ook tijdloos.
En dat wordt er gelukkig opgepakt.
En daar kan ik alleen maar heel dankbaar
voor zijn.
Er zijn ook mensen die zeggen, het is
een soort modetrend.
Vroeger bestond dat niet, familiesystemen.
Ja, er wordt van alles gezegd.
Maar dan denk ik, dat kan natuurlijk niet.
Want dit is iets wat universeel is.
Dit was en zal altijd zijn.
Alleen was er inderdaad nog geen naam voor
al die systemische wetmaatigheden.
En dat heb ik nu eigenlijk in Jip
en Janneke taal zichtbaar gemaakt.
En je ziet dus dat er over gesproken
wordt.
Want waarom ga je er met je vrienden
over praten?
Is omdat er iets bij jou is gebeurd
en dat het iets gedaan heeft.
En als het goed voor de een is,
waarom zou het niet goed voor een ander
mens zijn als het echt met zulke universeel
menselijke thema's te maken heeft?
Maar ik vind het opvallend dat best wel
veel mensen zoiets hebben van, een beetje spannend
misschien is dat het.
Familiesysteem of er komen dingen boven die ik
misschien niet wil weten.
Precies en dat is natuurlijk, als we echt
aan de slag gaan met een familieopstelling, dus
in de diepte gaan kijken wat voor systemische
belasting er op jou rust.
En dat kan ook van de voorgaande generaties,
kan dat nog zijn.
Je weet nooit wat je tegen gaat komen.
En een opstelling is een begin van een
beweging.
Want als ik de fontein zo visualiseer met
de verschillende bakken, met voorouders, opanoma's, biologische ouders,
juist jouw plek en jouw kinderen en kleinkinderen
hier.
Hoe jij met je innerlijke houding in die
fontein staat, dat patroon gaat zich herhalen in
het dagelijks leven.
Dus mensen komen binnen bij me en dan
doe ik eerst een diagnose.
Waar sta je überhaupt op dat moment?
En vervolgens, aan het eind van de opstelling,
dan grote kans dat ze een heel stuk
afgedaald zijn en op hun eigen plek zijn
terechtgekomen waar je kan ontvangen.
Dan gaat dat patroon zich herhalen in het
dagelijks leven.
Dus een opstelling is een begin van een
beweging.
Dus het is niet een wondermiddel van, we
hebben één keer het lichtknopje aangedaan en de
rest van je leven staat je...
Maar het is ook niet zo, je gaat
die dag naar jullie toe.
Jij doet het niet alleen, je hebt heel
veel trainers die helpen.
Eind van de dag ga ik naar huis
en dan is er al mijn shit op
gelost.
Zo werkt het niet.
Het is, we hebben de wissels onder water
anders gezet.
En daardoor kan er dus een ander patroon
ontstaan.
En dat is waar jij om de hoek
komt.
Dat je een goed plan moet hebben dan.
En discipline moet hebben.
En jezelf ook moet programmeren.
Dat is een mooi voorbeeld.
Heel vaak zeggen mensen, ik vind het eng
om voor groepen te spreken.
Nee, dat is het probleem niet.
Je hebt heel laag eigenwaarde.
Je hebt geen zelfvertrouwen.
Dus je komt niet binnen.
Je staat er niet eens.
Je kan van alles gaan roepen, maar daar
ben je bang voor.
Ja, mag ik daar nog iets aan toevoegen?
Natuurlijk.
Groepen zijn de ogen op onbewust niveau van
je moeder.
Dus op het moment dat jij het gevoel
hebt dat jouw moeder altijd heel kritisch naar
je kijkt.
Dan heb je het gevoel ook dat zo
'n groep heel kritisch naar je kijkt.
De vraag is of dat waar is.
Of dat er een dubbelbeeld op zit.
Ik zorgde voor mijn moeder.
Dus toen ik in het verleden met groepen
werkte.
Dan had ik veel te veel verantwoordelijkheid over
van die groep.
Dat zijn allemaal dubbelbeelden.
En op het moment dat je met je
innerlijke houding met je moeder aan de gang
gaat.
Dan wordt een groep gewoon een stelletje individuen.
En met de ene persoon heb je wat
meer klik dan met een ander.
Maar dat is niet spannend.
Maar ogen van een moeder, die zijn hartstikke
spannend.
En wat gaat er dan fout?
Gaan mensen presentatiecursussen volgen?
Kunnen best nuttig zijn, maar het is en,
en, en.
Maar er worden trucjes geleerd.
En dan sta je vervolgens nog steeds met
knikkende knieën op het podium.
Want je denkt dat je kan presenteren.
Maar je bent nog steeds onzeker.
Je hebt nog steeds dat probleem met die
moeder.
Die je hoort of die meekijkt.
Dus je moet hele andere elementen gaan aanpakken.
Om uiteindelijk te zorgen dat je in dit
geval een goede spreker gaat worden.
En daarom is systemisch werk zo waanzinnig interessant.
Ik moet zeggen, voordat Cindy bij jou kwam.
En je hebt Cindy ook een jaar begeleid.
Had ik er nog nooit van gehoord.
Ik denk dat je wel voor een enorme
doorbraak hebt gezorgd.
Ook met de hele serie boeken.
En met een groot event wat je gaat
doen.
Ik mag het denk ik wel vertellen.
Begin volgend jaar is het toch?
Ja, 18 januari.
Wat wordt het?
Wat moet ik me voorstellen?
Het is een groot evenement van een dag.
Waarin we systemische principes laten voelen, ervaren.
Je kan observeren.
Het wordt een...
Gewoon een dag.
Dit wat je nu weer vertelt.
Maar dan gewoon een stukje uitgebreid doen en
zien.
Ik denk dat het voor veel mensen heel
nuttig kan zijn.
Voor veel meer mensen dan mensen soms zelf
denken.
Ik dacht ook dat.
Heel eerlijk.
Wat heb ik daar nou aan?
Ik doe dat wel mee.
Maar de inzichten die ik heb gekregen.
Brengen je wel iets om.
Wat jij zegt.
Het is een soort beginpunt.
Dat je weet waar je aan moet gaan
werken.
Dat is belangrijk.
Je hebt een druk leven.
Want je schrijft.
Ik vind het wel mooi.
Dan heb ik jou.
En dan zeg ik.
Els, we gaan een podcast doen.
Wil je mee doen?
Ja, vind ik hartstikke leuk.
Dan komt er heel veel verhaal.
Maar niet nu.
Want ik ben nu druk bezig.
Ik ben een boek aan het schrijven.
Dus je hebt wel een systeem voor jezelf
ook.
En je zegt niet direct ja.
En ik leg mijn schrijfwerk aan de kant.
Je kiest wel duidelijk voor jezelf.
Maar nog steeds, je bent druk.
Hoe hou je toch de balans in je
leven?
De rust in je leven.
Dat je weer niet tegen jezelf aan gaat
lopen.
Dat heb ik natuurlijk ook door het vallen
en opstaan.
Heb ik dat moeten leren.
En een van de dingen die ik daarin
ook geleerd heb.
Is om veel alleen te zijn.
Ik gedij heel goed bij alleen zijn.
En dat snapte ik vroeger niet.
Want ik hou toch van mensen.
Ik vind groepen leuk en dergelijke allemaal.
Maar aan de andere kant wilde ik ook
heel veel alleen zijn.
En nu snap ik dat juist doordat als
ik veel alleen ben.
Bijvoorbeeld ik in de bergen ga wandelen.
Of ik ben überhaupt.
Ik hou van wandelen.
Of echt gewoon alleen zijn.
Dan krijg ik daarna zin om weer mensen
te gaan ontmoeten.
Dus ik heb geleerd om mezelf.
Van wat heb ik nodig.
Zodat ik een hele mooie versie van mezelf
ben.
Waarbij ik ook mijn eigen.
Omdat ik ondertussen ook goed in de fontein
sta.
Dat patroon herhaalt zich.
Dus ik ben eigenlijk alleen nog maar moe
tegenwoordig.
Van de juiste dingen.
Van de goede dingen.
Je kan moe zijn van frustratie.
Van gedoe.
Van ingewikkelde dingen.
Maar ik ben moe van de juiste dingen.
Omdat ik de hele nacht doorschrijf.
Omdat ik schrijven zo leuk vind.
En mezelf weer veel te strak opgelegde deadlines
opleg.
Dus daar heb ik nog iets in te
leren.
Maar ik heb gewoon geleerd om dichter bij
mezelf te blijven.
Goed te voelen van wat heb ik nu
nodig.
En mijn wereld wat kleiner te maken.
Maar wel mijn wereld.
Ik heb mijn inner circle.
Daar zitten gewoon een aantal hele fijne mensen
in.
Die zie ik liever een paar keer vaker.
Dan dat ik van hot naar her ga.
En van heel veel dingen doe.
Dus ik maak bewuste keuzes met waar ik
blij van word.
En dat dient dan mijn waarde.
Mijn essentie.
En ik moet vooral ook altijd lichamelijk.
Moet ik altijd wel even opletten.
Dat ik gezond blijf.
Want anders dan krijg ik heel veel ontsteking.
Of weet ik veel wat er gebeurt.
Dan weet ik van ik heb iets te
hard gelopen.
En dat blijft me ook achtervolgen.
Hoewel ik er wel steeds beter in word.
Maar wederom wat ik inderdaad net al zei.
Moe zijn van de juiste dingen is nooit
erg.
Denk je dat er veel eenzaamheid is momenteel?
Heel veel, absoluut.
We hadden het er net al over.
Toen ik zei van die vijftig jaar.
Toen zei je van ja misschien is het
nooit anders geweest.
Alleen nu is het zichtbaarder.
Maar je riep ook de verbinding, de verbondenheid.
Als je die gemist hebt als kind.
Dan leidt dat tot een verstoorde relatie.
Met jezelf, met je ouders, met de samenleving.
En het is natuurlijk wel zo dat die
laatste, laten we zeggen, dertig jaar.
Steeds meer ouders allebei zijn gaan werken.
Dus de verbinding met dat kind en die
ouders is misschien minder geworden.
En dan is er ook nog veel meer
technologie bijgekomen.
Ja nee, dat vind ik te makkelijk om
dat zo op deze manier te zeggen.
Vroeger waren de moeders, die waren thuis.
Maar waren ze echt beschikbaar?
Je kan wel fysiek aanwezig zijn.
Maar misschien had ze heel graag willen werken.
En mocht trouwen en mocht niet meer werken.
Is ze dan beschikbaar echt voor de kinderen?
Is ze dan toch niet elders met een
andere pijn?
Dus ik weet niet of je dat op
deze manier...
Ik probeer een beetje te kijken van is
er nou een soort van verklaring te vinden.
Waarom er toch zoveel boosheid in onze samenleving
is.
Die was er voorheen volgens mij minder.
En is dat dan gewoon een reactie op
wat er gebeurt in de wereld?
Of heeft het toch meer onderliggend met ons
allemaal iets te maken.
Er zit boosheid in ons.
En wat er gebeurt nu in de tijd
komt er daardoor uit.
Ik vind het heel moeilijk.
Ik vind je ziet heel erg nu ook
in de wereld.
Er zit heel veel machteloosheid.
En dat is de primaire emotie.
Maar die lijkt op boosheid.
Precies en dat is de secundaire.
De secundaire emotie is een emotie die de
primaire afdekt.
Omdat die te pijnlijk is.
Dus het is we zijn vaak zo boos.
En dat moet een uiting hebben.
Terwijl als je in je lichaam je machteloosheid.
Of je eenzaamheid of je verdriet kan voelen.
Dan maak je jezelf schoon.
Terwijl die boosheid die maakt vaak meer kapot
dan je lief is.
Tenzij je hebt van elke emotie een primaire
en secundaire emotie.
En boosheid van stel jij loopt straks met
jouw kleine baby op je arm.
Met iemand die je pakt jouw kind af.
Nou dan word je even heel boos.
Dat is een primaire boosheid.
Die heel goed is om even je kind
te beschermen.
Maar ga er maar vanuit dat 97%
van alle boosheden.
Die zijn een afdekking, een secundaire van iets
wat eronder zit.
Van een afwijzing of een alleen zijn.
Of een machteloosheid.
En dat als we die beter onder controle
kunnen hebben.
Dan kunnen we allerlei energie constructief inzetten.
Want een secundaire boosheid dat levert niet veel
op.
Dat zijn allemaal korte lontjes.
Dan gebeuren er allerlei nare dingen.
En zeker ook als mensen in stress zijn.
Dan doen ze vaak hele domme dingen waar
ze spijt van krijgen.
Dus mensen moeten leren om te voelen dat
hun eigen lichaam veilig is.
Dat ze hun primaire emoties tegenwoordig wel kunnen
handelen.
Die jongere versie, dat kleine jongetje of meisje.
Die komt dat nog niet aan.
Maar die volwassen versie die zou dat wel
aan moeten kunnen.
En moest er misschien nog wel iets in
leren.
Maar dan kan je je energie veel bewuster
inzetten.
In waar je wel invloed op hebt.
Dan waar je geen invloed op hebt.
Want er zijn nu eenmaal systemische dynamieken.
Die zijn groter dan jij.
En ook, je hebt je familiesysteem.
Maar je hebt een landensysteem.
Je hebt van allerlei dorpen heb je zelfs.
Of van kerken of weet ik veel wat.
Er is zo'n groot krachtenveld.
Ja, waar heb je wel en waar heb
je geen invloed op.
Maar het is vooral in staat zijn om
je eigen emoties te handelen.
Je zei het net, er zijn systemen die
groter zijn dan jezelf.
De hele wereld bestaat uit een systeem.
Wellicht zou je de hele situatie die we
meemaken nu in deze tijd.
Ook wel in een systemisch verhaal kunnen plaatsen.
Waardoor ontstaan is wat er nu in de
wereld allemaal gebeurt.
Zou je misschien vanuit daar ook bijna kunnen
voorspellen wat er gaat gebeuren.
Maar dat is zo groot.
Het is beter om te beginnen bij jezelf.
Precies.
En dat is ook wat ik eigenlijk in
de inleiding van mijn nieuwe boek ga schrijven.
Van innerlijke vrede.
Of eigenlijk vrede in de wereld begint bij
innerlijke vrede met jezelf.
Hoeveel mensen zijn er niet ontevreden over zichzelf.
Dus als je geen vrede met jezelf hebt.
Kan je ook überhaupt dan niet geen vrede
met de wereld hebben.
Begin met jezelf, met innerlijke vrede.
Ik vind dat een mooi term, innerlijke vrede.
Wat betekent dat voor jou?
Dat ik mezelf met respect in de spiegel
kan kijken.
En dat ik me thuis voel bij mezelf.
Ook al is er chaos in de wereld.
Dan heb ik een eigen, innerlijke, veilige plek.
Waarin ik innerlijke vrede heb.
Mits ik maar het gepaste en het juiste
doe.
Dus me niet te groot maken en me
niet te klein maken.
En dan heb ik innerlijke vrede.
Dat is een mooi titel voor een volgend
boek misschien ook.
Innerlijke vrede.
Ik ga er zo van nadenken.
Voor iedereen die meer wil weten.
Het staat allemaal in jouw boeken.
Het is echt de moeite waard.
Zeker om te beginnen met de fontein.
Om gewoon de basis is te begrijpen.
En te begrijpen waar heel veel van de
dingen waar je tegenaan loopt.
In je leven vandaan komen.
Dankjewel.
Als mensen naar je willen komen.
18 januari?
Januari 2026.
Kaartjes gaan we wel vinden ergens online enzo.
Ik vond het weer een genot om naar
je te luisteren.
Dankjewel voor je aanwezigheid en je mooie woorden.
Dank voor deze uitnodiging.
En ik denk echt dat juist de combinatie
van het systemisch werk.
Die de wissels onder water zo goed zetten.
In combinatie daarna met een goed plan.
En doorzettingsvermogen.
En jezelf programmeren op het moment het moeilijk
is.
Dat denk ik een hele sterke combinatie is.
Dankjewel Els.