Abonneren
Delen
Delen
Embedden
Welkom bij Rust in je Hoofd, de podcast van Meditation Moments. In deze podcast spreekt Michael Pilarczyk met bekende gasten en toonaangevende experts over mentale gezondheid, zingeving, meditatie, persoonlijke ontwikkeling en…. het leven zelf.
Ik denk dat geld, tevreden houden van de
aandeelhouders, enorm bepalend en sturend is voor deze
samenleving.
Al die ikjes, dat past niet bij het
DNA van onze soort.
We zijn tribale wezens, we hebben altijd overleefd
in tribes, in groepen.
We hebben niet voor niks het vermogen tot
empathie, om razendsnel te kunnen zien wat er
bij de ander gebeurt.
En die groepsdieren die wij zijn, die nu
opeens allemaal losgezongen individuen zijn geworden, dit is
wel heel ver verwijderd van wie we zijn.
Esther van Venema is psychiater, violiste en auteur
van inmiddels vijf boeken, waaronder Waarom kan ik
niet gewoon gelukkig zijn?
en De Mentale Schijf van Vijf.
Als deskundige is ze geregeld te zien in
televisieprogramma's.
Ook schrijft ze columns voor landelijke kranten en
spreekt ze voor grote groepen.
Vanuit wetenschappelijk onderzoek is er steeds meer bekend
over de invloed van leefstijl en omgeving op
je mentale welzijn.
En dat legt ze uit in haar Mentale
Schijf van Vijf.
Vandaag in de Rust in je Hoofd podcast,
Esther van Venema.
Esther, wat is de Mentale Schijf van Vijf?
Ja, dat is eigenlijk gewoon een handleiding voor
je hoofd.
En net als wasmachines heeft je hoofd ook
een handleiding.
Een gebruiksaanwijzing.
Een gebruiksaanwijzing.
En daar moet je een beetje aan houden.
En als je dat niet doet, ja, dan
heb je gewoon meer kans dat je niet
goed in je vel zit.
Dus het is eigenlijk heel saai en heel
basic.
Maar ik dacht, ik moet die handleiding, die
gebruiksaanwijzing toch een keer op een rij zetten.
Ja, en die heb je opgeschreven vanuit jouw
visieperspectief als psychiater.
Heb je dat opgeschreven op basis van ervaringen
met cliënten, patiënten?
Een combinatie van echt wel wetenschappelijk onderzoek.
Dus ik heb echt wel mijn research gedaan,
dat ik geen onzin vertel.
Ervaring jarenlang met patiënten.
Ik had hem al eerder, dus ik heb
hem ook wel getoetst of die klopt.
Ja, en ook wel gewoon gezond verstand.
Want iedereen kan natuurlijk bedenken dat je je
telefoon niet overmatig moet gebruiken.
Dat je een beetje moet bewegen en een
gezonde leeftijd.
Dat kunnen we allemaal bedenken.
Dus we weten het misschien wel, maar we
doen het niet.
Precies.
En dan komen we bij jou terecht.
Als we het dan allemaal weten, waarom doen
we het niet?
Ja, dat is een hele belangrijke vraag.
En dat heeft ook wel te maken met
de tijd waarin we leven.
Het moet allemaal leuk zijn en makkelijk en
quick fix.
En ja, je swipet het weg als je
het niet leuk vindt.
En ik denk dat een heel belangrijk aspect
te maken heeft met discipline.
En dingen doen elke dag, consistent zijn, die
misschien niet heel erg leuk zijn, maar wel
nodig.
En in die zin, ja, dat klinkt een
beetje streng, maar zijn we wel wat gemakzuchtiger
geworden.
En tegelijkertijd heel verbaasd dat het dan niet
zo lekker loopt.
Is dat een conclusie van, laten we zeggen,
de samenleving op dit moment?
Een conclusie.
Ik denk dat je wel meerdere kan trekken,
maar ik denk dat dat een belangrijke is.
We worden natuurlijk heel erg gestuurd op ons
beloningssysteem.
En daar zijn we ontzettend gevoelig voor, vanuit
de oertijd, om te overleven.
Dus als je continu eigenlijk leuke, spannende, aantrekkelijke
prikkels krijgt waar je achteraan loopt, of je
doorlaat verleiden, of misschien wel verslaafd doorlaat maken.
Dan is natuurlijk terug naar de basis, naar
zo'n saaie handleiding.
Elke dag je tanden poetsen, elke dag even
braaf kijken of het allemaal klopt wat je
doet.
Is dan niet meer zo vanzelfsprekend.
Toch heb je het opgeschreven.
Ja.
Zelfs in een boek.
Dus er is meer over te vertellen dan
alleen maar de oppervlakkige dingen van wat je
wel en niet moet doen.
Maar ik wilde graag in het komende uur
dieper op ingaan van wat is dan die
mentale schijf?
Wat gaat ons helpen?
Praktische tips die iedereen die kijkt makkelijk kan
gebruiken.
Want dat is wel waar.
We leven in een tijd dat alles makkelijk
moet.
Dat is ook een reden bijvoorbeeld waarom ik
zie jou regelmatig als deskundige in televisieprogramma's.
Ik doe dat niet meer, want dan zeggen
ze kan je even in 30 seconden uitleggen
hoe iemand een gelukkig leven kan leven.
Dan zeg je ja, maar dat is niet
wat ik doe.
En vervolgens schrijft een andere journalist.
Ja, hij is die gast die in 30
seconden gaat vertellen hoe je een gelukkig leven
moet leven.
Dus dat is mijn visie op de media.
Ik heb veel van jou gezien en jij
praat daar veel over.
Laten we dat dit uur ook gaan doen.
Ook kijken naar de samenleving in zijn totaliteit.
Wat is jouw visie op de samenleving?
Gaat het goed?
Valt het wel mee of gaat het niet
de goede kant op?
Het gaat niet de goede kant op, maar
dat klinkt heel somber.
Ik denk ook dat wij als soort altijd
wel weer onze weg eruit vinden.
Ik ben ook optimistisch.
Ik denk niet dat het goed gaat.
Ik deel die mening, want we zijn best
wel negatief in de media, op televisie, in
de kranten.
Het is veel negatief nieuws.
Maar als je door de tijd heen kijkt,
er zijn natuurlijk meer meerdere momenten geweest dat
het ook niet zo lekker liep.
En we hebben het tot nu toe altijd
overleefd.
Dus we zijn een sterk soort, zou je
dat zo kunnen zeggen, we overleven.
We kunnen goed overleven.
Alleen denk ik wel dat we een beetje
moeten oppassen met de amplitude van de gevolgen
van ons gedrag.
En daarmee bedoel ik, we hebben tegenwoordig zoveel
technologie dat als het niet goed gaat, de
gevolgen wel heel desastreus kunnen zijn als we
niet oppassen.
Wat kunnen die gevolgen zijn als het, laten
we zeggen, verder niet goed gaat?
Als we niks veranderen?
Moet je oppassen dat we de aarde een
beetje heel houden met elkaar.
Alleen ik denk dat als het echt niet
goed gaat, dat wij niet overleven, maar de
aarde wel.
Maar goed, dat is een ander onderwerp, denk
ik.
Ik vind een stukje korte termijn denken, kortzichtigheid,
gebrek aan overzicht, verantwoordelijkheid, dat soort zaken, dat
vind ik vooral zorgwekkend.
Ziet u het nu ook wel in de
hele samenleving, met name als je kijkt naar
de politiek als een soort symbool van de
samenleving, dan is er weinig zicht op de
complexiteit.
Dan zie je sterk het verzanden in polarisaties
om die werkelijkheid maar weer hanteerbaar te maken.
Het is goed of slecht.
Terwijl de complexiteit, de werkelijkheid is enorm.
De complexiteit van de werkelijkheid.
En daar worden we een beetje door overspoeld
in deze tijd.
Kan je nog volgen wat ik zeg?
En wat je dan ziet, is dat je
een tendens krijgt om voor een quick fix
te gaan, voor de simplificatie.
En ook als het gaat over je eigen
mentale gezondheid.
En dan is het of iemand is ziek
en krijgt allemaal labels, of er is niks
aan de hand, het gaat altijd goed.
Terwijl ik mis daarin die realiteit die eigenlijk
gekenmerkt wordt door heel veel grijstinten die weer
allemaal wisselen op allerlei momenten.
En soms ben je heel tevreden en voel
je goed en de volgende dag is het
allemaal weer ingewikkeld.
En dat kunnen verdragen, dat die werkelijkheid complex
is, wisselt.
Dat je daar niet altijd grip op hebt.
Dat is denk ik wel belangrijk.
Je noemde het woord al polariteit.
Er is veel polarisatie.
Eigenlijk na die coronajaren is er iets gebeurd
in de wereld, in de samenleving.
Ervaar je dat ook zo?
Zie je dat zo?
Nou, het was daarvoor natuurlijk al aan de
gang.
Of was het er alleen, was het minder
zichtbaar?
Ja, ik denk dat het door die coronatijd
wel enorm versterkt is, of geamplificeerd zou je
kunnen zeggen.
En ik zie het als psychiater toch vooral
als een afweermechanisme.
Dus als die werkelijkheid zo complex is dat
je het gevoel hebt, ik heb geen grip
meer, het is chaos, ik hoor overspoeld.
Ja, wat ga je dan doen?
Dan ga je hem simpel maken.
Dan ga je zorgen dat je het weer
snapt en het overziet.
En dan zit het zus en dan zit
het zo en dan is het zwart en
wit en goed en slecht.
En dan heb je weer een beetje gevoel
van controle, ook al is dat niet helemaal
de werkelijkheid dan.
Zo kijk ik daarnaar.
Toch zie je wel, althans zo zie ik
dat, dat er na corona een soort verdeling
is gekomen ook in mensen die dachten ik
moet wat aan mijn leefstijl gaan veranderen.
Het heeft toch wel impact gehad die paar
maanden, jaren, hoe je het wil zien.
Sommige mensen zijn gezonder gaan leven tot in
het extreme en andere mensen.
Ik had altijd de illusie in die periode
van, wauw, dit is een boodschap van moeder
aarde.
Die wil ons iets zeggen, die zet het
leven stil, die zet de aarde stil, die
zet jou stil om tijd te geven dat
je kan nadenken, dat je je bewust kan
worden van wie je bent, wat je doet,
waar we met elkaar mee bezig zijn.
En een hele grote groep is na een
korte tijd gewoon weer doorgegaan waar ze waren
gestopt en is er niks veranderd.
En daar zie ik wel een groot verschil
in, laten we zeggen de ene en de
andere groep.
Is dat iets wat je vanuit de psychiatrie
of de psychologie kan verklaren?
Nou ja, ik denk dat de groep die
gewoon is doorgegaan alsof er niks was gebeurd
het grootste is.
En ik denk dat de groep die zich
meer bewust is gaan gedragen relatief klein en
misschien wel wat intellectueel is van aard.
En ja, als ik naar mezelf kijk om
even te kijken of ik het psychologisch kan
duiden.
Ik heb me wel gerealiseerd hoe ongelooflijk belangrijk
sociale interactie is.
En dat de afwezigheid daarvan zo ongelooflijk veel
schade heeft veroorzaakt.
En ik vond het ook zo frappant dat
de slogan van de overheid was samen tegen
corona.
Dat samen was heel belangrijk terwijl je juist
heel veel individuele lockdowns had.
En mensen zich uitermate eenzaam hebben gevoeld.
Maar dat hele thema, dat was enorm belangrijk.
Dus ik denk dat dat voor veel mensen
iets positiefs heeft gebracht.
En ook, nou ja, als je het hebt
over leefstijl zie je ook dat dat, het
samen weer ganzenboorden even als metafoor, dat dat
wel gevoeld en gezien is.
En tegelijkertijd als er iets is gebeurd wat
we eigenlijk te groot of te heftig of
te moeilijk vinden.
Dan hebben we natuurlijk wel de neiging om
dat weg te maken.
Om net te doen alsof dat niet is
gebeurd.
En ik denk dat er ook wel een
traumatische component aan deze hele coronaperiode vast zit.
Namelijk dat mensen opeens lijnrecht tegenover elkaar kwamen
te staan.
Vriendengroepen die altijd op vakantie gingen met elkaar.
Opeens niet meer met elkaar door één deur
konden vanwege de principiële verschillen over vaccinatie.
Dus ja, het gevoel van kan ik mijn
buurman nog wel vertrouwen?
Zijn mijn vrienden nog wel mijn vrienden?
Daar hebben we het heel weinig over.
Maar ik denk dat dat voor onze soort
een hele traumatische impact heeft.
Is het een soort vertrouwenscrisis die daardoor ontstaan
is?
Ja, ik denk dat dat best wel een
term is die je kan overwegen, ja.
En heel veel mensen, ik ook, werden boos.
En die boosheid kwam waarschijnlijk uit een soort
van machteloosheid.
Van ik kan niks meer, wat gebeurt er
eigenlijk?
Je kon het niet duiden.
En is dat logisch te verklaren?
Dat wij mensen dan boos worden?
Daar emotioneel op reageren tot aan het, laten
we zeggen, je emoties niet meer kunnen controleren.
Je ziet natuurlijk dat onze reactie op gevaar
bestaat uit vechten, vluchten of bevriezen.
En boos worden is natuurlijk vechten.
Dat hangt natuurlijk heel erg van je temperament
af.
Van de omstandigheden wat je in een flits
van een seconde kiest als er gevaar is.
Maar ja, ik denk dat heel veel mensen
ook zijn bevroren.
Helemaal verstijfd raakten van wat overkomt me?
Ik blijf in bed liggen, ik weet niet
meer wat ik moet doen.
Ik zag heel veel patiënten die gewoon ernstig
in crisis raakten.
Omdat ze niet meer naar hun dagbesteding konden.
Omdat ze opeens niet meer de begeleiding hadden
die langskwamen.
Het is natuurlijk voor ons als soort een
hele gevaarlijke periode geweest.
En we hebben een hele instinctieve manier van
reageren op gevaar.
En boos is één daarvan.
Ik hoorde ook, ik lees dan af en
toe dingen dat heel veel jongeren daar last
van hebben gehad.
Ik spreek veel jongeren, laten we zeggen tussen
de 18 en de 25.
Die ervan overtuigd zijn dat wat ze is
aangedaan, dat is heel erg.
Er zijn levensjaren van ze afgenomen.
Waarvan ik denk, nou daar heb je misschien
wel een punt, het zou kunnen.
Maar dat de psychologische pijn, ik weet niet
hoe je dat moet noemen.
Maar wat er is gebeurd, dat dat wel,
ik wil niet zeggen onherstelbaar is.
Maar dat wel een enorme impact heeft gehad
op die generatie.
Ja, ik deel dat wel.
En ik denk ook gewoon heel technisch.
Omdat dat natuurlijk jongeren zijn geweest in een
fase.
Zoals ik dat altijd zeg, die moeten vieze
dingen met elkaar in zaaltjes doen.
En elkaar ruiken, proeven en gewoon.
Dat is natuurlijk een fase waarin dat heel
belangrijk is.
En dat is wel afgepakt.
Ik zag het ook bij de jongeren, waar
ik dan mee te maken heb door mijn
stiefkinderen.
Ja, die zaten opeens alleen op hun studentenkamer.
In plaats van met elkaar in die zaaltjes.
En op kamp en op werkweek en hoe
het allemaal heet.
En dat in een fase dat je moet
verbinden.
En moet kijken wie je bent ten opzichte
van de ander.
Ja, dat is natuurlijk heel heftig.
En ik denk dat je dat niet meer
terugkrijgt.
Nee, maar wat is je advies dan aan
die mensen?
Want ja, het is gebeurd.
De omstandigheden zijn er altijd.
Het gaat om hoe wij omgaan met die
omstandigheden.
Wat is jouw advies dan?
Van ja, laat achter je.
Vergeet het maar, ga door.
Of hoe leer je daarmee omgaan?
Ja, dan vraag je eigenlijk naar iets wat
bij mij associeert met rouwverwerking.
En ik denk in het grote geheel dat
we helemaal geen rouwverwerking met elkaar hebben doorgemaakt
over deze periode.
Wat je zei, we zijn weer doorgegaan.
Nog intensiever dan daarvoor eigenlijk.
Met consumeren en genieten en alles wat we
allemaal moeten.
Terwijl stilstaan bij de mensen die we hebben
verloren.
De vriendschappen die zijn verdwenen.
De fases die nooit meer terugkomen.
De belangrijke kernmomenten in een bestaan zoals een
huwelijk of een begrafenis.
Die allemaal anders zijn verlopen.
Er is geen monument.
Er is geen herdenking.
Zou dat helpen denk je?
Ja, dat helpt denk ik.
Om iets wat heel naar is te markeren.
Met elkaar daarbij stil te staan.
Dat helpt enorm in het acceptatieproces.
Want gewoon maar accepteren.
Ja, hoe doe je dat?
Het heeft allemaal te maken met emoties.
Ja, en met rituelen.
En daar zijn we natuurlijk heel gevoelig voor.
En dat samen beleven.
En als het samen tegen corona, dat samen
niet goed is gelukt.
Dan kunnen we wel samen afscheid nemen van
die periode, denk ik.
We hadden het erover dat de verkeerde kant
opgaat met de maatschappij.
Met de samenleving.
Maar wij geloven erin.
We hebben hoop.
En je moet altijd hoop hebben.
Tot tegendeel.
Dat we dat kunnen keren.
Maar wat moeten we met elkaar doen om
te zorgen dat we die stroming kunnen keren?
Wat is jouw visie daarop?
Ja, dat is natuurlijk de vraag.
Wat je verstaat onder die stroming.
Nou, er is duidelijk zichtbaar iets aan de
hand.
We hebben veel conflicten.
Er is veel ruzie.
Er is weinig vertrouwen.
We vertrouwen elkaar niet meer.
We vertrouwen de overheid niet meer.
Elk politicus heeft wel ruzie met een ander.
Er zijn geen voorbeelden meer.
Ja, ik chargeer het altijd dat ik zeg
van.
Het lijkt wel alsof iedereen in de war
is.
En dus ook de wereld.
En wat kunnen we doen?
Dat was ook een van de voor ons
aanleidingen om met deze podcast te beginnen.
Wat kan je doen om meer rust in
je hoofd te krijgen?
Want als ik me weer in balans voel.
Ik ben happy.
Ik voel me oké met mezelf.
En jij ook.
En alle mensen om ons heen.
Ten eerste stralen wij dat uit natuurlijk op
de mensen die met ons leven.
Ik denk dat we dan met elkaar heel
snel naar een veel mooiere samenleving kunnen gaan.
Mijn visie.
Dus het begint bij het individu om uiteindelijk
te zorgen dat die groep gaat veranderen.
Maar we willen naar, ik noem het maar
een mooiere wereld toch?
Nou, ik ben in de eerste plaats altijd
heel erg dokter.
En een dokter stelt altijd eerst een diagnose.
Anders weet je niet wat je moet behandelen.
En je moet ook eens zijn over die
diagnose.
En nou, even een poging.
Wat is het probleem?
Wat is het probleem?
Zoals Dirk de Wachter, mijn Vlaamse collega, zegt.
Ikker gesamenleving.
Het hyper-individualisme sinds de jaren 60, 70
eeuw van de vorige eeuw.
Is dat individu natuurlijk op een voetstuk gezet.
Na de verschrikkingen van de holocaust als uitkomst
van bepaalde ontwikkelingen.
En dat was denk ik ook nodig en
goed.
Maar ik denk dat we voorbij een optimum
zijn geschoten inmiddels.
Waarbij dat doorgeschoten individualisme gewoon te wezensvreemd is
voor de soort die we zijn.
Het is nu echt een verzameling losgezongen individuen.
Die eigenlijk ten koste van elkaar enorm succesvol
en gelukkig moeten zijn.
Zo'n soort plicht.
Van wie zegt dat dat zo moet dan?
Ook wij leven vanuit een bepaalde ideologie.
En dat is allemaal niet zo expliciet.
Maar we hebben natuurlijk een heel financieel gestuurde
wereld.
Sinds de jaren 80.
Thatcher, Reagan.
Sommigen noemen het het neoliberalisme.
Daar kan je natuurlijk over twisten over die
term.
Maar ik denk dat geld tevreden houden van
de aandeelhouders enorm bepalend en sturend is voor
deze samenleving.
En dat is formeel natuurlijk niet een ideologie.
Maar waarom zouden wij niet vanuit een ideologie
leven als de hele wereld dat wel doet?
Dus dat is hoe ik daarnaar kijk.
En al die ikjes.
Wat ik zeg, dat past niet bij het
DNA van onze soort.
We zijn tribale wezens.
We hebben altijd overleefd in tribes, in groepen.
We moesten samenwerken.
We hebben niet voor niks het vermogen tot
empathie.
Om razendsnel te kunnen zien wat er bij
de ander gebeurt.
Om gevaarsnel te kunnen communiceren zonder dat je
daar enorm over hoeft te praten.
En die groepsdieren die wij zijn, die nu
opeens allemaal losgezongen individuen zijn geworden.
Ja, voorbij een bepaald optimum.
Want ik idealiseer niet de groep.
En ik denk dat een curse life ook
heel klaustrofobisch kan zijn van een religieuze community.
Maar dit is wel heel ver verwijderd van
wie we zijn.
Tegelijkertijd, om hoopvol te zijn, denk ik dat
er ook heel veel mogelijkheden in zitten.
Namelijk, jij en ik als individu kunnen op
ons eigen niveau, binnen onze eigen bandbreedte, elke
dag opnieuw het juiste doen.
En dat vind ik wel heel erg mooi.
Ja, het is toch niet zo dat iedereen
alleen maar met zichzelf bezig is.
Je hebt toch vrienden, je hebt toch kennissen,
je hebt toch familie.
We zijn toch niet alleen maar helemaal solo
op onszelf.
Zo wordt het ook weleens geschetst in deze
tijd.
Maar ik zie jongeren met elkaar leuke dingen
doen.
We hebben toch sportverenigingen.
Weet je, het is toch niet dat we
helemaal geïsoleerd op onszelf zitten, dat dat het
probleem is?
Nee, maar ik denk dat het vermogen om
onszelf te overstijgen, dat dat wel heel erg
is afgenomen.
En niet meer een vanzelfsprekend iets is in
het contact met de ander.
Dus we zijn, zoals ik dat altijd maar
een beetje probeer te zien, een soort glazen
knikkers geworden.
Helemaal perfect rond als individu.
Terwijl om te verbinden met elkaar of om
jezelf te overstijgen voor iets groters, iets hogers,
moet je wel iets van dat ikkige inleveren.
Anders lukt dat niet.
Dus die knikker kan niet helemaal rond zijn,
want anders kan die niet verbinden of overstijgen.
Ja, wat je net zei, vond ik wel
mooi.
Vanuit je doktersvisie dat je zegt van ja,
wat is nou eigenlijk het probleem?
Voordat ik kan bepalen wat ik moet voorschrijven
voor een oplossing.
Wat zijn, denk je, de kernproblemen die we
ervaren nu in onze tijd?
Ik kijk altijd heel graag naar de oertijd.
Hoe ons brein gewired is.
Waar we gelukstofjes door krijgen, waardoor niet.
Wat schadelijk is, wat juist heel goed is.
En dan kom ik toch terug op die
sociale verbintenis.
En de afwezigheid daarvan, die eenzaamheid die veel
mensen ervaren.
Het gebrek aan verbinding.
Ik heb ook wel moeite hoor met het
v-woord verbinding, want iedereen heeft het erover.
Maar die eenzaamheid die zo ongelooflijk ongezond is.
Je zou kunnen zeggen soms bijna ongezonder dan
een pakje sigaretten roken per dag.
En dat is niet omdat je dat met
een opgeheven vingertje vindt, als een soort dominee.
Maar gewoon omdat we hebben dat oerbrein nog
steeds.
Daar is niet zoveel veranderd.
Alleen die leefstijl, die samenleving, die context van
dat individu.
Die is zo bizar bijna geworden.
In je eentje drie hoog vijf achter ontzettend
gelukkig moeten zijn.
Dat past helemaal niet bij onze soort.
Van wie moet dat dan?
Nou dat is niet een wie.
Maar dat is natuurlijk een ontwikkeling, een tendens.
Maar denk je dat veel mensen dat zo
ervaren?
Ik moet gelukkig zijn.
Ik moet voldoen aan het plaatje wat er
van mij verwacht wordt.
Ik denk dat veel mensen daar wel gevoelig
voor zijn.
En als je natuurlijk 24-7 wordt gebombardeerd
door dat perfecte plaatje.
Via sociale media, je telefoon.
Dan is dat natuurlijk heel lastig.
Zeker omdat dat oerbrein ook gevoelig is voor
sociale druk.
Gevoelig is voor korte termijnbeloning.
Gevoelig is voor ophef.
Zo zal het dan wel moeten.
Dit is waarschijnlijk wat iedereen voelt.
Daar moet ik dan blijkbaar ook iets hebben.
Dus daar komt dat oerbrein weer om de
hoek kijken.
Als de hele tribe iets vindt en jij
vindt dat niet.
Ja dat is natuurlijk heel riscant.
Want in je eentje overleef je niet.
Dus al die hele primitieve mechanismen.
Waarbij ik primitief als soort, nou ja, niet
negatief bedoel.
Die zijn in deze tijd wel heel link.
Heb jij daar last van?
Ja, tuurlijk.
Hoe dan?
Nou, als ik niet heel gedisciplineerd mijn eigen
mentale schijf van vijf respecteer.
Dan word ik geleefd door die telefoon.
Dan word ik onzeker.
Dan ga ik twijfelen.
Dan krijg ik paniek aanvallen.
Dan word ik somber.
Dus ik weet heel goed waarom ik mijn
handleiding goed moet volgen.
Want als ik dat niet doe, dan ben
ik heel kwetsbaar.
Je hebt hem geschreven voor jezelf eigenlijk.
Nou ja, ik schrijf eigenlijk alles altijd vanuit
mezelf.
Paniek aanvallen.
Ik kan me dat bij jou niet voorstellen.
Jawel, ik ben daar kwetsbaar voor.
Het zit ook in mijn familie.
Dus die handleiding heb ik door schade en
schande ook geleerd hoe belangrijk die is.
En wat er gebeurt als je het niet
doet.
Poeiend, want op mij kom je overigens een
hele krachtige vrouw, weet je wel.
Jij bepaalt, zo gaat het.
Ik trek me niks aan van wat de
rest van de wereld van mij vindt.
Nu, dat was misschien vroeger anders.
Als jij natuurlijk heel sterk gewoon in je
schoenen staat.
Je staat in het middelpunt van je leven.
Je staat in je kracht.
Heb je daar toch allemaal niet zo last
van wat anderen van je vinden en denken?
En wat de tribe doet?
Het vraagt wel onderhoud.
En als ik niet heel gedisciplineerd ben, dan
is het gewoon alles of niks.
En dan is het niks.
En dan ben ik echt wel een hele
andere versie van mezelf.
En die discipline is keuzes maken voor jezelf.
Afspraken maken met jezelf.
Je daaraan houden.
En dat is voor veel mensen, denk ik,
niet zo eenvoudig.
Klopt.
En dat is namelijk ook niet heel sexy.
En dat is gewoon elke dag heel braaf
zijn.
En misschien af en toe een keer niet.
Maar de meeste tijd wel braaf zijn.
Waarom hebben zoveel mensen daar moeite mee?
Nou, omdat het ons ook niet makkelijk wordt
gemaakt in deze tijd.
Je zei het net zelf.
Het hoeft toch dan niet makkelijk te zijn?
Ik wil winnen.
Ik wil winnen.
Dan moet ik trainen.
En dan zegt mijn trainer, moet je hard
trainen.
Als je wil winnen, moet je trainen.
Moet je je leefstijl aanpassen.
Moet je vroeg naar bed eten.
Dit mag wel, dat moet.
Als ik dat wil, kies ik daarvoor.
Dat is dan mijn discipline.
Als iemand anders dan tegen mij zegt, ja,
dat wil ik ook.
Zegt, dan moet je doen wat ik doe.
Maar niet iedereen is gezegend, dus aanstekers, met
een bepaalde mate van impulscontrole.
Met misschien wat minder verslavingsgevoeligheid.
Met misschien sociaal-economisch wat meer mogelijkheden.
Als ik een bijstandsmoeder ben met drie kinderen
en pa is al lang uit beeld.
En ik ben heel gevoelig voor alcoholverslaving.
En ik zit in een buurt met alleen
maar overlast en gedoe.
Oh my goodness, hoe moet ik dat dan
doen, die mentale schijf?
Maar dan is dus de omgeving waarin je
bevindt heel belangrijk.
Die heeft heel veel impact op jou.
En dat is eigenlijk altijd zo.
Vanaf onze geboorte is wat er van buiten
komt.
Heeft heel veel impact op eigenlijk het programma
zoals jij wordt geschreven.
En hoe je wordt, wie je wordt.
Hoe het wordt afgedraaid, inderdaad, het programma.
Dus dat vind ik ook het mooie aan
mijn vak.
Dat vind ik heel spannend.
Het is niet alleen dat individu.
Het is die wisselwerking.
Het is die dans tussen het individu en
die context.
Welke patronen versterkt worden.
Of juist niet op gloei komen.
Jim Rohn zei altijd, je wordt het gemiddelde
van de vijf mensen met wie je het
meeste omgaat.
Ik durf niet te zeggen, ik geloof erin.
Ik weet dat dat zo is.
Ik zie het gewoon gebeuren.
Dat leg ik dan aan mensen uit.
En dan zeggen mensen, ja, maar moet ik
dan afscheid nemen van die mensen die blijkbaar
niet goed voor me zijn?
En dan zeg ik ja, dat is een
keuze.
Maar als jij dus wil veranderen en je
wilt niet meer in dat omveld zitten met
mensen die heel veel drinken en heel veel
roken en weinig perspectief hebben.
En niet alleen omdat ze in een moeilijke
situatie zitten, maar omdat ze niet kiezen voor
iets anders als er een keuze is.
Want ik denk dat mensen vaker een keuze
hebben dan ze zelf doorhebben of denken.
En dan zeg ik ja, dan moet je
dus, dan moet je proberen jezelf daaruit te
worstelen en een nieuwe omgeving te creëren.
Nieuwe vrienden, nieuwe mensen om je heen.
Ik merk dat heel veel mensen, ik durf
bijna te zeggen, bijna iedereen, niet iedereen, maar
heel veel mensen, geen afscheid willen nemen van
hun omgeving.
Nou ja, en dat is denk ik een
terecht punt.
En ook het gevolg van een tijdgeest waarin
alles moet kunnen, maakbaar is enzovoort.
En lastige keuzes.
Het is of dit of dat.
Dat we dat een beetje weg swipen soms.
Want ik denk dat je volstrekt gelijk hebt.
Wil je ook meer rust in je hoofd?
Mag ik je dan uitnodigen om het gewoon
eens een week te proberen?
In de Meditation Moments app vind je meer
dan 700 geleide meditaties, ademhalingsoefeningen, muziek, affirmaties,
slaapverhalen, yoga en flow sessies en nog veel
meer.
Alles om meer rust te ervaren in je
hoofd en in je leven.
Download de app gratis in de App Store
of Google Play of ga naar meditationmoments.nl
slash podcast en probeer de premium versie 7
dagen helemaal gratis.
Ik heb een vriend en die loopt en
die loopt hard.
En ik was ongezond aan het leven.
Het ging helemaal niet goed met mij.
Toen zei je je moet gaan sporten.
Ging met hem meelopen.
Je voelt hem al aankomen.
Die jongen loopt marathons, dus ik ging meelopen.
Ik kon hem niet bijhouden.
Hij hield het een paar dagen vol en
ik zag en ik voelde dat hij moest
afremmen om bij mij te blijven.
En dat vond ik uiteindelijk een mooie metafoor.
En toen dacht ik nee, ik moet hem
loslaten.
Hij moet mij loslaten, zodat hij zijn potentieel
kan leven.
En ik moet gewoon op een ander niveau
beginnen.
Dus als je dat dan zo bekijkt, zul
je af en toe naar de mensen om
je heen moeten kijken van joh, ik moet
jou misschien loslaten ten gunste van jou, maar
ook voor mezelf.
Dat ik mezelf kan ontwikkelen.
Zie je dit soort dingen?
Ik weet niet in je praktijk.
In situaties dat je ziet dat mensen eigenlijk
vast blijven zitten in misschien wel relaties.
Waarvan jij op afstand kan zien van doe
dat nou niet.
Nou ja, dat gaat natuurlijk over patronen.
En die patronen worden heel vroeg in je
leven al aangelegd of gevormd door de hechting
met je sleutelfiguren, je ouders meestal.
En daarin wordt eigenlijk de blauw druk gelegd
voor wie jij later wordt.
Opvoeding, aanleg, combinatie daarvan, interactie daartussen, de
omstandigheden, wat je meemaakt, hoe je daarop reageert.
Het is natuurlijk eigenlijk een soort uitermate complex
determinisme wat uiteindelijk bepaalt hoe jij reageert op
dit moment op.
Wat is dat, determinisme?
Ja, dat is natuurlijk eigenlijk een beetje uit
de gereformeerde kerk, of je wel of niet
voorbestemd bent voor de hemel.
En dat hangt dan af van je gedrag
op aarde en hoe zondig en weet ik
veel wat allemaal.
Of nee, dat god je dan wel of
niet gehoepen zou hebben.
Maar als je een supercomputer zou hebben, dan
kan je voorspellen op basis van jouw aanleg,
biologische aanleg, in combinatie met alle omgevingsfactoren waar
je mee te maken krijgt, hoe jij na
twintig jaar reageert op een bepaalde omstandigheid of
waar je terechtkomt.
Dat is natuurlijk een hele complexe vorm van
wiskunde.
En die patronen die dus in die eerste
jaren worden aangelegd, die bepalen, en dat zie
ik bij patiënten natuurlijk ook altijd, hoe jij
met jezelf en de wereld om hebt leren
gaan.
En als je in het hier en nu
tegen zaken aanloopt, herhaaldelijk, dan zijn dat vaak
die oude patronen van ik ben het niet
waard om en als het goed gaat, ga
ik het saboteren, want ik heb nooit geleerd
dat ik er mag zijn.
En dat is natuurlijk heel fascinerend om daar
zicht op te krijgen.
En zeker in relaties zie je dat heel
prominent naar voren komen.
Ja, overtuigingen zijn het, hè?
Ja, assumpties, basisovertuigingen.
Er zijn allerlei termen voor, ja.
Limiting beliefs noemen ze het ook wel eens.
Tegelijkertijd is het nooit goed of slecht en
heeft het je vaak ook iets gebracht.
Alleen de bijwerkingen, die kunnen soms storend zijn.
Of het wordt tijd soms om voor een
mentale APK, zoals ik dat altijd noem, om
te updaten.
Klopt dit patroon nou nog steeds?
Of ben ik een soort rat in een
molentje wat zichzelf daarmee eigenlijk tegenhoudt?
Veel mensen, ik wil niet zeggen dat iedereen
een please is, maar veel mensen vinden het
moeilijk om nee te zeggen.
En willen altijd nog een beetje waardering en
herkenning.
En willen gezien worden.
Dat beperkt heel veel mensen in zichzelf blijven.
Want daardoor ga je dingen doen die je
eigenlijk niet zou willen doen.
Om die ander maar niet teleur te stellen
misschien.
Dus je gaat gedrag vertonen wat eigenlijk niet
heel erg bij jou past.
Waardoor je zelf er van jezelf af komt
te staan dat je jezelf verliest.
Waarom doen mensen dat?
Nou, ik vind dat ook wel een fenomeen
wat te maken heeft met de tijd waarin
we leven.
Die ikkige samenleving.
Want natuurlijk willen we allemaal gezien en gehoord
worden.
Dat heeft met ons bestaansrecht te maken.
Dat heeft ook weer te maken met de
kans op overleven in de groep.
In vijandengebied moet je natuurlijk onderdeel zijn van.
Maar de extreme variant in deze tijd.
En als dat niet lukt dat je ziet
dat mensen ook wel heel boos worden.
Niet gezien worden.
Heel boos kan dat maken.
Heeft natuurlijk ook wel ermee te maken dat
al die individuen moeten allemaal gezien.
En gehoord worden.
En nogmaals, ik idealiseer niet het verleden.
Want we kunnen principeel er nooit naar terug.
Maar in een tribe waar jij een rol
en een positie en een plek hebt.
Die veel vanzelfsprekender is.
Is dat natuurlijk veel minder noodzakelijk.
Dan in deze tijd als dat unieke individu.
Wat fantastisch en geweldig moet zijn.
Maar dat moet wel natuurlijk gezien en gehoord
worden.
Dus dat is ook ingewikkeld.
Het oude dorp was redelijk zelfvoorzienend.
We kochten bij elkaar.
We zorgden voor elkaar.
En we waren aardig tegen elkaar.
En als er een conflict was.
Dan was er de dorpsoudste of de pastoor.
Die met die mensen in gesprek ging.
Ik geloof nog steeds heel erg in zo
'n kleine cel.
Ik ook.
Dan gaat het goed.
Als die cellen groter worden zie je problemen
komen.
Die zie je ook in bedrijven.
Ik weet ook de tijd dat ik bedrijven
overnam.
Een klein bedrijf dat ging goed.
Kocht je vier bedrijven.
Die zetten je bij elkaar.
Nou dan was het echt serieus people management.
Daar had ik geen verstand van.
En dan ging het fout natuurlijk.
Als je dan kijkt naar de wereld nu.
Alle landen in Europa.
En dan één hele grote Europa erboven.
Is dat dan ook niet iets dat je
denkt.
Het is helemaal niet goed.
We moeten misschien wel weer helemaal terug.
Naar gewoon misschien wel provincies.
150, 500 man.
Dat is een beetje zo de omvang van
de tribe.
Die we aankunnen blijkbaar met dat oerbrein.
En daar zie je natuurlijk ook mooie menselijke
eigenschappen.
Even heel gechargeerd.
Want zo ideaal is het allemaal niet.
Maar goed.
Daar kijken mensen elkaar in de ogen.
Dan zie je vertrouwen.
En andersom als die schaal te groot wordt.
Ja dat zie ik ook in de zorg.
Zie je heel veel wantrouwen.
En dan krijg je afvinklijstjes.
En dan krijg je targets die mensen moeten
halen.
En hoepeltjes waar ze doorheen.
Natuurlijk heel veel wantrouwen.
En dat laat ons niet van onze mooiste
kant zien.
Wantrouwen is het woord van deze tijd.
Op dit moment.
Ja, ik denk wel.
Hoe kunnen we dat nou omdraaien?
Dat er weer vertrouwen komt in elkaar.
Ik denk dat die schaalverkleining heel belangrijk daarin
is.
En dat we ook weer echt luisteren naar
dat oerbrein.
En wat dat oerbrein nodig heeft.
Namelijk elkaar in de ogen kijken.
Daadwerkelijke ontmoetingen in plaats van alleen maar online.
We hebben nu natuurlijk twee werelden waar we
ons toe moeten verhouden.
Dat is de fysieke wereld.
En die digitale wereld.
En met name die digitale wereld.
Die is zo onmetelijk groot.
En zo onpersoonlijk op een bepaalde manier.
Je kijkt elkaar niet in de ogen.
Dat dorpsplein waar je het over had.
Daar kwam je elkaar natuurlijk vroeger tegen.
Even als metafoor.
En dan laat je het wel uit je
hoofd om iemand te belazeren.
Want daar zit je dan weer zondag naast
in de kerk.
Dus dat disciplineert en dat reguleert natuurlijk heel
anders.
Dan wat we namelijk niet zien nu op
internet.
En ik denk dat die schaalverkleining en die
lokaliteit.
Wel heel erg kan helpen.
Om dat vertrouwen weer een beetje voelbaar te
maken.
Je hebt je christelijk opgevoed toch?
Ja, christelijk joods.
Rare blend hadden mijn ouders bedacht.
En vanuit een kerkelijke achtergrond.
Er was een gemeenschap.
Er waren mensen.
Er was een eenheid.
Er was verbinding.
Dat was natuurlijk veel meer in onze tijd.
Jaren 40, 50 geleden.
Toen liepen de kerken leeg.
Om whatever reason.
Maar die liepen leeg.
En wat ik nu merk.
Is dat mensen toch wel weer heel erg
op zoek zijn.
Naar die ergens bijhoorgroep.
Met elkaar zijn.
Naar iemand kunnen luisteren.
Ik denk ook dat dat een groot deel
van van mijn eigen succes is.
Want ik zeg altijd.
Ik doe bijna hetzelfde wat elke pastoor doet.
Alleen ik noem het woord God iets minder.
Maar feitelijk.
Als je, ik denk, ieder religieus naslagwerk gaat
bekijken.
Roep ik niet veel anders.
Het is toch het samenbrengen.
En het is meer van het jezelf leren
kennen.
Ben je het ermee eens dat mensen op
zoek zijn.
Naar die iets waar ze bij kunnen horen.
Zingeving.
Zeker.
En ik vind dat ook zo hoopvol.
Dat er echt wel studies zijn.
Die laten zien dat Gen Z.
Bijvoorbeeld weer heel erg geïnteresseerd is.
In religie en spiritualiteit.
Dat is heel erg aan het opkomen.
Ja.
De Jezusvolgers.
Ja.
En even los van alle bijwerkingen.
Die dat waarschijnlijk ook al jaar zal hebben.
Maar dat bewijst toch dat dat oerbrein zich
niet laat foppen door dat individualisme.
Dus er is hoop.
En het gaat misschien straks wel weer een
keer de goede kant op.
Met de samenleving.
Een ander woord dat je net noemde was
de zorg.
Je bent zelf ook een beetje een poging
gaan doen om naar de politiek te gaan.
Omdat je vindt dat de zorg niet goed
gaat.
Daarin ben je niet de enige.
En ik denk ook dat heel veel mensen
die in de zorg werken.
Dat ook vinden.
En die willen best anders.
Maar het systeem.
Computer says no.
Als jij dan straks wel die gelegenheid zou
kunnen krijgen.
Om te zeggen van ik mag dat zorgsysteem
in Nederland anders inrichten.
Want er zijn heel veel mensen die zorg
nodig hebben.
Wat zou je dan moeten doen om het
te veranderen?
Nou ja.
Wat kan je doen?
Dat is natuurlijk een vraag waar alleen maar
een heel ingewikkeld antwoord op mogelijk is.
Kijk.
We zijn het er denk ik wel over
eens.
Dat die zorgverleners elke dag opstaan om het
juiste te doen.
En die verantwoordelijkheid ook echt ten volle dragen.
Het is waarom ze op aarde zijn.
Ik zie echt ontroerende situaties aan het bed.
De handen aan het bed.
Alleen hoe hoger je komt in de hiërarchische
ladder.
Hoe verwarrender het wordt.
En ik viel recent enorm over de afscheidspost
van Fleur Agema op X.
Het kabinet was gevallen.
En zij natuurlijk opgestapt als PVV minister van
VWS.
En de foto was een verhuisdoos voor haar
neus.
Zonnebril op.
En daarbij de uitspraak.
Met de zorg komt het wel goed.
Zo als in.
Ik heb een leuke stage gehad.
Succes.
Mij niet meer bellen.
En dan kan je zeggen, doe niet zo
zuur over zo'n post.
Maar er zit voor mij heel veel in.
En er zit een gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel.
Er zit een gebrek aan betrokkenheid.
Er zit een gebrek aan weten hoe het
is om met je voeten in de klei
te staan.
Want als dokter, als verpleegkundige zou je dat
nooit zo doen.
Dan lig je s'avonds wakker.
Dan denk je, komt het wel goed met
die zorg?
Komt het wel goed met die patiënt die
ik heb achtergelaten vandaag?
En weten laten dienst wel dat ze even
moeten opletten dat.
Dat is wat raakt.
Dat is wat de zorg mooi maakt.
En hoe hoger je komt, hoe inwisselbaarder de
mensen worden.
De managers.
En niet om ze een zwarte piet te
spelen.
Want iedereen bedoelt het meestal wel goed.
Alleen het werkt wel of het werkt niet.
De politici die niks met de zorg hebben
omdat ze er nooit in hebben gewerkt.
Of de directeur van die zorginstelling die wordt
aangesteld omdat hij iets met de containers in
Rotterdam deed in de haven.
En dat heel erg efficiënt kon regelen.
Dus kan hij ook wel iets met patiënten
regelen.
Ik zie de zorg toch als iets bijna
heiligs.
En als je dat gevoel niet hebt en
je wordt gestuurd door zorgverzekeraars die financieel denken.
Ja dan vind ik het niet zo verbazingwekkend,
even om eerst de diagnose weer te stellen,
dat dat niet loopt.
En dat er schotten bestaan in de zorg
en waarbij mensen worden opgedeeld in allerlei organen
en lichaamsdelen.
Die anders worden gefinancierd waardoor de hele mens
uit beeld verdwijnt.
Zou het kunnen veranderen als je het systeem
helemaal op zijn kop gooit en zegt we
stoppen met al die zorgverzekeraars.
We gaan terug naar één sociaal zorgstelsel vanuit
de overheid.
Niet commercieel.
En je haalt ook alle commercie weg uit
de ziekenhuizen.
Kijk dat in één keer is de vraag,
want dat geeft u ook weer heel veel
gedoe.
Maar ik ben het met je eens en
ik zou ook willen pleiten om te kijken
naar een land als Denemarken.
Waarin ze dat inderdaad op die manier hebben
geregeld.
En in die zin zijn we natuurlijk ook
wel arrogant en kijken we ook niet buiten
de grenzen.
Moeten we het allemaal zelf bedenken.
Terwijl ik denk ja, je ziet dat dit
niet werkt.
De piek van de vergrijzing moet er nog
aankomen.
De wachtlijsten lopen op.
In mijn vakgebied de GGZ is het schrijnend
wat je ziet.
Niemand overziet het en we modderen maar weer
door met elkaar.
Totdat het fout gaat.
Wat is fout?
Kijk, nu redden we het blijkbaar net nog
wel.
Maar wat je net zegt, die wachtlijsten bij
de GGZ, het is echt bizar.
En niet ten nadele van die mensen, want
die willen waarschijnlijk wel helpen.
Maar er zijn te weinig hulpverleners.
En aan de andere kant hebben we dus
een probleem gecreëerd.
Want er zijn te veel mensen die hulp
nodig hebben.
Dat en de financiering.
Het gaat altijd om het geld.
Dus die financiering maakt dat jouw lichtematige angst,
depressie wel makkelijk behandeld wordt.
Maar als jij een heel complex trauma hebt
en een persoonlijkheidsstoornis.
En elke dag is een nachtmerrie omdat je
trauma niet behandeld is.
Dan moet je een half jaar op de
wachtlijst voor Trauma Centrum Nederland.
Dat is wel echt heel problematisch.
Maar ik ben het ook eens met wat
je zegt.
Wat is onze definitie van ziek en gezond?
En waarom krijgen zoveel mensen een ziektelabel wat
schorter aan de leefstijl?
Om maar weer even terug te komen bij
de mentale schijf van vijf.
Waarom is sombere gevoelens na een relatiebreuk.
Waarom is dat in combinatie met erg druk
en vergeetachtig.
Opeens een label in de GGZ.
Dus moeten we ook niet inzetten op normaliseren.
En zeggen nou ja je bent niet constant
gelukkig.
Het leven is niet steeds een tien.
Gemiddeld een zeven doe je het al heel
erg goed.
En dat betekent dat het af en toe
een drie of een vier is.
Maar gemiddeld een zeven.
Dat is echt al heel goed.
En als je dan zegt van we houden
het even weg bij de zorg.
Want dit is een te complex probleem.
Dat begrijp ik ook wel.
Dan is het natuurlijk de eigen verantwoordelijkheid.
Dat je zegt van ja jij als individu
moet dan eerst maar eens even beginnen.
Om aan jezelf te werken.
En als jij gezond leeft.
En je doet er alles aan.
Dan zul je al veel minder last hebben
van dingen.
En als er wel wat is.
Dan is er wel iemand in je omgeving.
Met wie je kan praten.
Voordat je direct bij een hulpverlener terecht komt.
En die mensen missen dus blijkbaar ook.
Want heel veel jongeren.
Die hebben niemand om mee te praten.
En daarom zoeken ze hulp bij een GGZ.
Waar ze niet terecht kunnen.
En komen ze misschien bij jou of bij
mij terecht.
En dan hoor je dingen.
Dat je denkt van wow.
Ja dat is even de werkelijkheid.
Waar ik dan ook weleens van schrik.
En die problemen zijn niet altijd makkelijk op
te lossen.
Maar best vaak door een aantal sessies met
ze te praten.
Krijg je ze wel op het goede spoor.
En daarna kunnen ze andere mensen ook een
beetje helpen.
Dus ik zeg altijd.
Begin dan toch maar bij jezelf.
En heel veel mensen nemen natuurlijk weinig eigen
verantwoordelijkheid.
Gaan we terug naar jouw schijf.
Zeg ik van ja.
Hoe open deuren het ook zijn.
Maar waarom moet je de hele dag op
je telefoon zitten.
Want dat hoeft niet.
En voor je werk heb je het misschien
nodig.
En dan zeg ik ook.
Ik had laatst met een paar jongeren erover.
Ik zeg schermtijd tussen de 8 en de
12 uur.
Holy Moses.
8 en de 12 uur.
En toen zei ik ook.
Mijn schermtijd is ook best hoog.
Maar ik beantwoord mijn mail.
Ik doe mijn bankzaak.
Ik doe heel veel zaken.
Ik zit relatief weinig op social media.
Maar ik gebruik die tool.
Het is mijn werk.
Mijn werk zit in dat apparaatje.
Maar als je alleen maar entertainment aan het
doen bent.
En natuurlijk is het ook wel een social
tool.
Het is social media.
Vergeet me ook wel eens.
En er zitten goede dingen in.
Want ik wijs erop.
Er zijn heel veel filmpjes over gezondheid.
Over fitness.
Oefeningen die je kan doen.
Met meditatie.
Boeiende dingen waarvan je kan leren.
Als je geen zin hebt om een boek
te lezen.
En je wil ook niet luisteren aan de
dingen.
Maar dan zijn dit dingetjes.
Die misschien net even die eerste trigger kunnen
geven.
Om toch inspiratie, motivatie te geven.
Begin bij jezelf.
Terug naar jouw schuif.
Want daar wilde ik het over hebben.
Wat kan je mensen nou adviseren?
Het zijn allemaal geen wetten.
Maar adviseren.
En misschien wel heel streng toespreken van.
Doe dit nou.
Doe dit nou gewoon eens een maand.
En dan zal je zien.
Dat je klachten die je misschien hebt.
Of waar je last van hebt.
Wordt minder.
Wat zijn de praktische stappen en dingen.
Die we dan toch moeten doen?
In mei is het werkboek uitgekomen.
Dus de mentale schuif van vijf.
Het handboek is in het najaar uitgekomen.
En toen dacht ik precies wat jij zegt.
Hoe dan?
Want dat lezen.
Maar hoe ga je dat elke dag implementeren?
Want daar gaat het natuurlijk om.
Het werkboek is eigenlijk.
Een reis van vijf weken.
Waarin je elke week op een bepaalde schuif.
Focust.
En daar oefeningen in doet.
Maar ook elke dag leert om die discipline
in te passen.
En een heel belangrijk.
Kernpunt is ook.
Dat je je niet moet afvragen.
Of je er wel zin in hebt.
Of hoe het voelt.
Maar dat je eigenlijk gewoon je mond moet
houden en het doen.
En dat klinkt heel streng.
En bitchy.
Maar we vragen ons zo vaak af hoe
het voelt.
En wat we ervan vinden.
Terwijl dat doe je ook niet bij tandenpoetsen.
Ga je ook niet elke dag je afvragen.
Heb ik zin om dat te doen?
Hoe voelt het?
Doe je gewoon.
Denk je niet eens over na.
En we zijn vergeten denk ik.
Dat dat voor heel veel handelingen.
En gedragingen geldt.
Ook op andere domeinen.
In het begin zei je dat ook.
Het hoeft niet altijd leuk te zijn.
Het is namelijk niet altijd leuk.
We zijn gemakzuchtig geworden.
Heb je ook geroepen.
Heeft dat te maken met opvoeding?
Ja opvoeding.
Maar ook de boodschap die we vanuit de
samenleving.
Vanuit de grote industrieën krijgen.
Dat je constant mag genieten.
En dat dat eigenlijk vanzelf.
Dat is de norm.
Genieten.
Nou is natuurlijk een leugen.
Alles moet leuk zijn.
Wat mijn collega Damia Denise altijd zo mooi
zegt.
Dat we eigenlijk niet meer in staat zijn
om om te gaan.
Met dat wat niet leuk is in het
leven.
Wat gewoon afzien is.
Weerstand oproept enzovoort.
En dan kom je ook wel uit bij
die opvoeding.
Waar ik toch.
Veel voorbeelden heb gezien.
Dat wat moeilijk is.
Wat het leven lastig maakt.
Dat dat heel erg wordt weggemaakt door ouders.
Dus een nare ervaring.
Wordt eigenlijk weggemaakt door een leuk cadeautje.
Of een leuk iets.
Waardoor je een kind ontneemt.
Om in die veilige context van dat gezin.
Te ervaren hoe dat is.
Om je heel slecht te voelen.
Hoe het is om een relatiebreuk te ervaren.
Of iets wat niet lukt.
Een faal ervaring.
En als je dat niet mag ervaren.
In die veilige setting van zo'n gezin.
Of wat daarvoor in de plaats komt.
En je krijgt dat voor het eerst.
Voor je kiezen als adolescent.
Ja dan weet je niet wat je overkomt.
Er wordt te veel.
Wat moeilijk is weggestopt.
En bij alles wat je weggestopt.
Creëer je een nieuw klein traumaatje voor jezelf.
Ja en een hijaat in je weerbaarheid.
Om het leven aan te kunnen.
Ik zeg altijd.
Het zijn kleine ankertjes die je uitgaart.
En die slepen achter je aan.
Als je dan tot er een dag komt.
Dat je mens wel eens hoort zeggen.
Het lijkt wel alsof ik niet meer vooruit
kom in mijn leven.
Ik sta vast en dat is dan letterlijk
zo.
Ja die emmer en die druppel die je
vaak dan hoort.
Je bent niet alleen psychiater.
Maar je bent ook muzikant.
Je kan heel mooi viool spelen.
Moest je dat vroeger?
Of heb je er zelf voor gekozen?
Allebei waar.
Ik weet wel dat mijn moeder de keukenwekker
zette.
En je gaat nu een uur je toonladders
studeren.
En dan was iedereen buiten aan het spelen.
En dan moest ik die toonladders doen.
Maar het was ook wel heel vanzelfsprekend.
Dat ik viool wilde spelen.
Dus het is allebei waar.
Had je die discipline van kind zelf aan?
Of is dat iets wat toch een beetje
is opgelegd?
Aangeleerd is?
Ja wel aangeleerd.
Kan iedereen discipline aanleren?
Goeie vraag.
Ik denk dat het wel echt wel in
mijn aard zit.
Om dat lekker te vinden.
Het zit een beetje in het karakter.
Een beetje wel.
Een beetje dat dwangmatige denk ik ook wel.
Neurotisch dwangmatig.
Maar ik denk dat als je dat van
kind zelf aan meekrijgt.
Die bruine boterhammen met kaas zo.
En daarnaast mag je allemaal gekkigheid uithalen.
Dat dat wel vormend kan zijn.
Ik denk dat dit ook een groot maatschappelijk
probleem is.
Er is geen discipline.
Mensen zijn lui.
Gemakzuchtig.
Ik heb wel eens gezegd.
Nu moet ik mijn visie daarop bijstellen.
Maar ik zei altijd.
Het is goed als de dienstplicht weer wordt
ingevoerd.
Want er zijn geen echte mannen meer.
De jongens moeten gewoon weer een beetje in
de bomen gaan klimmen.
Die moeten gewoon weer gaan trainen.
En gewoon zorgen dat.
Voordat ze het leven gaan beginnen.
Moeten ze even een paar jaar in het
leger.
Nu heb ik daar een andere visie over.
Je bent bediend zou ik bijna zeggen in
deze tijd.
Ja.
En mijn visie is nu.
Wie ga jij opleiden?
Welk leger van watjes ga je opleiden?
En voor welke oorlog?
Ik kan heel boos worden als het over
dit onderwerp gaat.
Ik ben zo anti oorlog.
En misschien heeft dat wel weer met de
zorg te maken.
Dat ik denk van.
We moeten ons inhouden met stikstof.
Er wordt jaar geschreeuwd over het onderwijs.
Het is te weinig geld voor het onderwijs
en de zorg.
Maar nu gaan we weer oorlogjes spelen.
Al het geld kan ineens naar de oorlog.
Daar gaat het onderwijs en de zorg niet
beter van worden.
Tegen nul.
Het is ook heel discrepant.
Of hypocriet zou ik bijna willen noemen.
Dat er wordt ingezet op oorlogsbereidheid.
Op weerbaarheid.
Maar ondertussen zie je dat.
Nou ja.
Het ravijnjaar eraan komt.
Dus dat betekent dat de bezuinigingen op het
niveau van de gemeentes gigantisch zijn.
En als je iets nodig hebt voor weerbaarheid.
Dan is het cohesie in de gemeenschap.
In de lokale samenleving.
Buurthuizen die dichtgaan.
Activiteiten die niet meer bekostigd kunnen worden.
Dus het strookt niet met elkaar.
En vervolgens worden we bang.
Want er heerst een angstcultuur.
En angst is natuurlijk ook weer een basisemotie.
Zijn er veel mensen die je kent.
Die problemen hebben we nu.
Met wat er gebeurt.
Dat mensen daar bang voor worden.
Bijvoorbeeld bij jou komen.
Hoe moet ik daarmee omgaan?
Ja, dat speelt wel mee.
En dat maakt mij dan wel weer boos.
Angst is natuurlijk iets waar we enorm manipuleerbaar
door worden.
Dus het induceren van angst en dreiging.
En zorgen dat mensen weer in dat oorlogsbrein.
Vechten, vluchten, bevriezen terechtkomen.
Want er komt stress.
En die stress sluit ons af.
Precies.
En dan kunnen we minder rustig nadenken.
En even achteroverleunen.
En denken, wat vind ik er eigenlijk van?
Is dit wel verstandig?
Nee, dan wil je impulsen handelen.
En dat vind ik wel zorgelijk.
Dat dat weer zo makkelijk wordt gestimuleerd.
Want dat leidt niet tot rust in ons
hoofd.
Nee, dat leidt alleen maar tot impuls en
reactie.
En actie en reactie.
En ook daar worden we meestal niet de
beste versie van onszelf door.
Wat is de beste versie van jezelf?
Wat bedoelt iemand daar dan mee?
Ja, als je mentalisch schijf op orde is.
Nou, ik denk als je in staat bent
om elke dag rustig je taakjes te kunnen
doen.
Jezelf in de spiegel te kunnen kijken.
En te vragen, heb ik het juiste gedaan?
En daarin kunnen bijsturen.
En dat je elke dag weer opnieuw de
rust en de stabiliteit hebt.
Om daar iets van keuzevrijheid in te voelen.
Daar zou ik wel heel dankbaar voor zijn.
Als dat lukt.
Is dat persoonlijk leiderschap?
Sturen en geven aan je eigen leven?
Ja, binnen de grenzen van het mogelijke.
Die keuzevrijheid ervaren.
En daar iets mee kunnen doen.
Die autonomie, dat handelingsperspectief.
Wat heel belangrijk is voor ons welbevinden.
Ik denk dat dat wel klopt, ja.
In hoeverre is het leven maakbaar, volgens jou?
Dat vind ik een hele spannende dans.
Ja, dat dacht ik al.
Hangt af van het moment.
Ik zeg natuurlijk, er is heel veel mogelijk.
Veel meer dan de meeste mensen denken.
Niet alles is mogelijk, niet alles kan.
We hebben allemaal te maken met omstandigheden.
Je kan morgen dood neervallen.
Er kan een ziekte komen.
Maar, ondanks al die omstandigheden.
En het leven wat je leeft.
Heb jij heel veel keuzes die je kunt
maken.
En elke keuze bepaalt de koers van jouw
leven.
Verkeerde keuze kun je eventueel later weer eens
oplossen.
Heb je een probleem, is het aan jou
hoe je ermee omgaat.
Dus ik geloof heel erg in dat je
leven is voor een groot deel maakbaar.
Binnen beperkingen.
En misschien is mijn leven iets meer maakbaar
dan dat voor jou van iemand anders.
Maar het is niet zo dat het lot
het heeft bepaald.
Of denk jij dat de almachtige lieve heer
of hoe ever.
Dat er een lot bestaat.
En dat je er eigenlijk weinig invloed op
hebt.
Nee, daar kijk ik toch denk ik teveel
als breinwetenschapper naar.
Kijk, wij zijn betekenisverlenende wezens.
En onze realiteit, waar we het elke dag
mee moeten doen.
Die wordt gevormd, bepaald.
Door de eerdere ervaringen.
Die patronen wat je hebt meegemaakt.
In combinatie met de input van dit moment.
En dan beslist je brein razendsnel.
Is het nou gevaarlijk of niet?
En daar zit voor mij wel veel vrijheid.
Want als je zicht krijgt op de manier
waarop jouw realiteit tot stand komt.
Namelijk ik kijk altijd op een bepaalde negatieve
manier.
Want dat heb ik geleerd.
En als er dan ergens iemand bij een
kassa voordringt.
Dan zie je wel, ik doe er niet
toe.
Kan je natuurlijk ook, daarin zit voor mij
wel maakbaarheid.
Zeggen van waar komt die reactie vandaan?
En hoe maak ik elke keer die keuze
om op die manier te kijken?
Dat is weer zelfbewustzijn.
Ja, en dat is ken u zelf.
En dat is natuurlijk het mooie van mijn
vak.
Maar als je dan daarover gaat nadenken van
waarom reageer ik zoals ik reageer?
Waarom vertoon ik dit gedrag?
Waarom denk ik zo?
En je bent daar een tijdje mee bezig.
Dan kun je ook denken, ik wil anders
denken.
Ja, ik heb keuzevrijheid.
En het gaat niet alleen om het materialistische
van ik wil een dikke auto of een
droomhuis.
Of whatever.
Maar ik denk wel dat doelen, als mensen
doelen stellen, dat dat zin geeft.
Ja, en dat is ook echt om te
overleven.
Ik ben enorm altijd onder de indruk van
Viktor Frankl, die dat ook wel in de
kampen, psychiater in Auschwitz volgens mij heeft gezeten,
en zei de mensen die een doel hadden,
een purpose, waarvoor ze wilden blijven leven, nog
één keer die geliefde ontmoeten, of een boek
schrijven, het maakt niet uit.
Die hadden meer kans om te overleven.
Dus het is toch belangrijk om doelen te
stellen voor jezelf.
Het hoeft niet megagrote doelen te zijn, maar
dat er doelen zijn.
Dat er een reden is om op te
staan vandaag.
Ja, elke dag de wereld weer een beetje
mooier proberen te maken binnen je eigen mogelijkheden.
Ja.
Hoe ziet jouw mooiste leven eruit?
Zoals ik het nu leef?
Ja, hoe leef je het nu?
Met een gevoel van keuzevrijheid, en dat ik
iets kan bijdragen, en dat ik ja, dankbaar
ben voor de mooie dingen die ik mag
doen, dat ik mijn talenten kan gebruiken.
Nou ja, ik ben vooral heel dankbaar.
Ja?
Ja.
Beoefen je dankbaarheid?
Ja, heel erg.
Hoe doe je dat?
Elke ochtend en elke avond.
Wat doe je dan?
Stilstaan bij de dingen waar ik dankbaar voor
ben.
Heel simpel.
Gewoon even over nadenken.
Stilte-momentjes.
Heb je stilte-momenten?
Ja.
Erfenis van mijn religieuze opvoeding.
Dat is mooi hè, stilte- moment.
Ja.
Gewoon even stil zijn.
Noodzakelijk ook wel.
Ja.
Heel veel mensen kunnen niet stil zijn.
Kunnen niet tegen de stilte.
Nee, die vermijden dat.
Want dan ga je opeens allemaal dingen voelen,
en dan kan je heel onrustig van worden.
Ja, dat moet je ook oefenen, denk ik.
Ja.
Als je, we hadden het net over de
zorg, maar als je naar het onderwijs kijkt,
als jij zou mogen zeggen van, ik zou
een aantal vakken willen toevoegen aan het onderwijssysteem.
Welke vakken zouden dat zijn dan?
Nou, die zelfkennis, denk ik, vind ik wel
heel erg belangrijk.
Dat mensen begrijpen hoe hun brein werkt, wat
gevoelens zijn, wat dat met je doet, dat
het weer over kan gaan.
Ik denk dat dat emotieleer wel heel belangrijk
is, en dan eigenlijk echt heel erg op
jezelf gericht.
Ik vind dat veel meer kennis over ons
oerbrein onderwezen zou moeten worden.
Hoe werkt je brein?
Dus die handleiding.
En dat is ook leuk, want inmiddels, ik
bedoel, we weten zo veel van het brein,
en ook heel veel niet trouwens, maar heel
veel wel.
En ja, ik sta vaak te popelen om
dat mensen uit te leggen, omdat dat zo
ongelooflijk veel misschien wel grip en controle en,
nou ja, levensplezier, kwaliteit kan geven.
Dus ja, dat zou ik ook wel mooi
vinden.
Mediteer je wel eens?
Ja, elke dag.
Ja?
Ja.
Niet heel lang hoor, tien minuten.
Maar voor een wetenschapper is dat best bijzonder
toch?
Ja, maar is ook wel echt aangetoond dat
dat een heel goed effect heeft.
En dat is ook dat stukje verstilling en
vertraging en even die wasmachine stopzetten, want ik
heb een heel associatief snel brein.
Dus ik vind het ook wel lekker om
eventjes je eigen moment vertragen zo.
Hoe doe je dat dan?
Echt ademhaling, ja.
Hoe doe je dat?
Hoe lang?
Tien minuten en dan gewoon echt op die
in- en die uitademing letten, tellen, en
niet steeds weer terug.
Heel simpel.
Maar ik vind het wel heel fijn.
Ja.
Ja, ik ook.
Het heeft mijn leven veranderd.
Ik durf wel soms te zeggen het heeft
mijn leven gered, want ik was volledig in
de warm mentaal.
Ik wist niet meer hoe ik met mezelf
moest omgaan.
En toen zei iemand je zou eens moeten
gaan mediteren.
Toen dacht ik van het is echt niks
voor mij.
Maar ik wist niet eens wat het was.
En toen ben ik me gaan verdiepen en
toen ben ik het gaan doen of eigenlijk
ik realiseerde me dat ik eigenlijk allang mediteerde
zonder dat ik wist dat dat meditatie was.
Maar ik zeilde in die periode.
Ik was in mijn eentje aan het zeilen,
ik zat op de oceaan.
Ik was dagenlang in stilte, want er was
niks.
Dus ja, ik was met mijn gedachten en
met de wind en het geluid van de
golven.
En toen zei een boeddhistische leraar, ja eigenlijk
moet je zijn in het moment.
En toen dacht ik van maar dit is
wat ik altijd doe.
Dus ik mediteer al en ik wist niet
eens dat ik het deed.
En daarna ben ik er heel bewust mee
om gegaan.
Wat je ook zegt, ja het is zo
'n fijn moment.
Misschien zoals mijn vader vroeger altijd zei, je
moet elke dag even bidden.
En wij doen dat tegenwoordig weer voor het
eten.
En ik moet zeggen, het bidden voor het
eten is ook een stiltemoment.
En een moment van dankbaarheid.
En dat doet iets met je.
Het is heel bijzonder, maar er gebeurt iets
met je.
Herkenbaar.
En ik denk als we met elkaar meer
van dit soort momentjes zouden hebben, dat iedereen
ook wat meer rust in zijn hoofd gaat
vinden.
En dat we misschien ook wat blijer gaan
worden.
Of gewoon tevreden.
En tevreden.
Het is goed.
Wanneer is het goed?
Wees gewoon eens tevreden met hoe het is.
En je mag nog steeds ambitieus zijn.
Ja, dat is iets anders.
Het is niet zo, want dan zeggen mensen
ja, maar als je dan tevreden bent met
alles.
Nee.
Het moet altijd groei zijn, maar wees wel
tevreden met wat er nu is.
Ja.
Eens.
Heel erg eens.
Wat vind je het mooiste muziekstuk om te
spelen?
Zigaan van Maurice Ravel.
Prachtig.
Er zit heel veel denk ik wel woede
in emotie.
Er zit veel emotie in muziek natuurlijk ook.
Ja, het is voor mij altijd het kanaal
geweest om daarmee te kunnen dealen.
Ga je ook spelen als je emotie voelt?
Verdriet of boosheid?
Het ligt er heel erg aan.
Dat lukt dan niet altijd, maar daarom heb
ik wel mijn discipline.
Dat ik weet dat ik wel weer mijn
toonladders moet spelen.
En dan is de vervolgfase dat ik weer
Bach kan spelen.
Want ik twijfelde bij de vraag die je
stelde tussen de Zigaan van Maurice Ravel en
Bach.
Vioolsonates, partitas.
Mooi.
Een domere momentje rust om te genieten.
En ook elke dag je toonladders moeten spelen.
Discipline.
Voor iedereen die meer wil weten over die
schijf.
Je kan hem gewoon downloaden toch?
Het staat op de website.
Ja, de korte versie staat gewoon op mijn
website.
Het boek is overal verkrijgbaar.
Handboek en het werkboek dus.
Metale schijf van Vijf om beter om te
gaan met wat er allemaal gebeurt daarboven.
Klopt.
Esther, super bedankt.
Fijn dat je er was.
Mooie wijsheid.
Dank je wel.