No Harm - Do Good

Ruud Zanders is oprichter van Kipster. Kipster heeft inmiddels als eerste bedrijf ter wereld het klimaat neutrale ei geïntroduceerd. Ook hoor je Ivo Walsmit. Hij is teammanager bij RVO bij het team strategie en duurzame impact binnen de afdeling international development en weet alles van biodiversiteit en de verschillende SDG’s die hierbij horen.

What is No Harm - Do Good?

Dit is No Harm - Do Good. Een podcast met inspirerende verhalen over ondernemen in het buitenland. Je hoort ondernemers die hun business uitbreiden, over de grens. Maar niet zonder na te denken over gevolgen voor mens, dier, milieu en maatschappij. MVO noemen we dat, maatschappelijk verantwoord ondernemen. Voor de ondernemer betekent dit bewust bezig zijn met risico’s én kansen. Door negatieve effecten weg te nemen, te voorkomen en te verminderen kunnen ondernemers een positieve impact maken op de wereld om hun heen. Presentatie wordt gedaan door Jelle Maasbach.

Productie: Microphone Media

00:00:06
Dit is No harm do good. Een podcast met inspirerende verhalen. Van internationaal actieve ondernemers. Die daarbij bewust nadenken over gevolgen voor mens, dier, milieu en maatschappij Internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen noemen we dat: IMVO. Het gaat daarbij niet alleen om risico's maar ook vooral om kansen door negatieve effecten te voorkomen en te verminderen. Maken ondernemers een positieve impact op de wereld om hen heen. Mijn naam is Jelle Maasbach en in deze vijfde aflevering spreek ik met Ruud Zanders. Ruud heeft een verleden in de intensieve veehouderij, maar kwam tot de conclusie dat dit systeem niet langer houdbaar is. Daarom besloot Ruud het helemaal anders te doen en richtte die Kipster op een duurzame kippenhouderij naast een ondernemer en mijzelf hoor je ook elke podcastaflevering een expert van RVO. Dit keer is dat Ivo Walsmit. Hij is de manager bij RVO bij het team strategie en duurzame impact binnen de afdeling International Development.

00:01:05
Kipster heeft inmiddels als eerste bedrijf ter wereld het klimaat neutrale ei geïntroduceerd Ruud legt uit waarom duurzaamheid zo belangrijk voor hem is.

00:01:17
Nou, dat komt om, ik, ik zit al mijn hele leven tussen kippen, ik ik ik zei net al ik ben geboren, getogen en woonachtig in een dorpje, Oirlo, gemeente Venray is dat. Dus daar ben ik opgegroeid op het pluimveebedrijf van m'n ouders. En eigenlijk was er maar één opdracht, waar mijn vader mee is begonnen, na de tweede wereldoorlog van je moet zoveel ook eten maken tegen zo laag mogelijke kosten, dus alles op kost prijs gericht. Daar is ook de intensieve veehouderij uit ontstaan. Dat heb ik zelf ook jaren gedaan. Ik heb in Wageningen studeerde aan de landbouwuniversiteit daarna het bedrijf van m'n ouders overgenomen, samen met mijn broer, en dat was een heel grootschalig pluimveebedrijf, internationaal. Maar dat ging uiteindelijk hebben we daar zestien oktober 2007 het faillissement van aan moeten vragen en toen ben ik gaan denk van ja, dat hele grootschalige is dat ik wel de weg die we moeten gaan. Dus daar is eigenlijk het zaadje geplant dat ik ben gaan denken. Vervolgens mijn moeten, op een andere manier.

00:02:04
Het eerste zaadje was dus gepland. Na een faillissement door vogelgriep, en. Een verkeerde investering realiseerde Zanders dat het zo niet langer kon. Het tweede zaadje werd gepland toen Ruud benaderd werd door enkele Afrikaanse landbouwspecialisten. Zij vroegen hem of hij een rondleiding kon Geven en hen de Nederlandse Pluimvee houderij konden laten zien.

00:02:24
En die hadden eigenlijk gebeld dat ze eigenlijk de Nederlands Pluimveehouderij wel gezien, want zij wilde eigenlijk ook kijken hoe dat ze konden professionaliseren nou en die had ik de hele, daar ben ik drie dagen mee opgetrokken die heb ik gewoon Nederlands pluimveehouderij laten zien en toen was ik eigenlijk nog best wel van kijken hoe goed dat we dat doen. Totdat zij tot dat zij mij vroeger van, maar zou je ons kunnen helpen om dat ook in onze landen op te bouwen? Nou en toen begon ik te vertellen: ja, dan, je hebt gezien wat je dan moet doen. En toen zei ik op een gegeven moment, dan moet je ook echt goed voer maken. Goede granen en goede mais moet je in dat voer duwen. En toen keek ze me aan: zei je maar, Ruud, ben nou helemaal gek geworden, want als we dat hebben, dan eten we dat liever zelf op. Nou dus, dus zo ben ik ze eigenlijk tegenkomen van daaruit ben ik door gaan redeneren.

00:03:06
Het roer moest om. Het systeem van de intensieve veehouderij waar Je met een kilogram gaat niet tien mensen, maar een varken voedt. Daar klopt iets niet. Ruud kwam erachter dat het merendeel van de landbouwgrond momenteel wordt. Ingezet voor vleesproductie. En bovendien eindigt de helft van alle geproduceerde granen als veevoer. Het is een makkelijke rekensom van die granen zou je meer monden kunnen voeden dan dat je nu met vlees doet. Met dit in zijn achterhoofd richtte Ruud zijn nieuwe bedrijf op een belangrijk doel van Kipster is dat er goed naar de rol van dieren in onze voedselvoorziening gekeken wordt. Deze voedselvoorziening moet zo efficiënt mogelijk geregeld worden. Vruchtbare gronden moeten dus alleen nog maar gebruikt worden voor granen en groenten. En dus niet voor vee of veevoer. Maar Op wat voor manier kan er dan nog vlees Geproduceerd worden? Nou door gebruik te maken van overgebleven voedsel. Oftewel reststromen.

00:04:00
En dan heb je reststromen van het land en reststromen van humane consumptie. En dan kunnen een kip en en varken iets fantastisch waar je niet kunnen, want die kunnen dat opeten en als dank daarvoor krijg je een beetje eieren en vlees terug. En dan heb je in één keer van iets wat eigenlijk niks meer is. Daar wordt toch wel eten van gemaakt. En dat is het basisprincipe van Kipster: wij voeren onze dieren alleen maar dingen, grondstoffen, die wij als mens niet meer kunnen of willen eten. Nou, dat is de basis. Vervolgens hebben wij dus als mens de arrogantie dat wij vinden dat je dieren mag benutten in het voedselsysteem dan zeggen: we moet je dat zo diervriendelijk mogelijk doen, als dat kan, dus die moet daar je uiterste best op doen. Nou en da's het tweede principe van Kipster onze dieren, dat zijn levende, intelligente wezens met emoties en gevoelens en probeer daar zo goed mogelijk rekening mee te houden. Als je moet uitleggen wat duurzaam pluimveehouden precies inhoudt hoe zou je dat dan? Ja, dan dan dan zou ik vooral kijken naar hoe kun je nu op een ecologisch efficiënte manier dieren gaan houden? Dus dan dan, daar ga je alweer eerst kijken van ik wil ik wel een ei produceren, maar waarom zou ik dat eigenlijk doen? Heeft het eigenlijk wel nut? Is dat puur omdat wij welvaart hebben en allemaal die eieren en zoveel mooi dierlijke producten willen eten? Of zit daar een functie? Dus ik zou als eerst kijken: het moet altijd bijdragen aan het voeden van de wereldbevolking op een faire manier. Nou en vervolgens horen al die andere dingen horen bij duurzaamheid. Dus ik vind ook dat je met zoveel mogelijk respect voor het dier moet doen. Als je dat niet doet, kan ik het eigenlijk al niet meer onder duurzaamheid scharen.

00:05:30
Wij vragen elke ondernemer in deze podcastserie wat doen jullie om maatschappelijk verantwoord te ondernemen? Naja dierenwelzijn staat jullie daarbij wel, denk ik. Centraal, zijn er nog andere dingen.

00:05:40
Als je niet kijkt naar je energieverbruik als je niet kijkt naar zo laag mogelijke carbon footprint dan kan ik het allemaal niet onder de echte duurzaamheid scharen. En ik wil niet zeggen dat allemaal meteen in één keer allemaal opgelost moet zijn. Alleen we moeten ons wel beseffen dat dat erbij hoor. Dus als je aan mij vraagt: wat is nou een duurzame pluimveehouderij zo die milieu en mens vriendelijk als mogelijk en daar continu stappen in zetten en nooit denken voor wat ik nu doe, dat is dat dat, dat is het systeem. Energie, klimaat, neutraal. Wat doe je met Haantjes? Wat doe je met de uitgelegd kip? Hoe maak je transparant voor de burgers? Hoe krijg je bij debij de consumenten eerlijke prijs voor De boer? En dat allemaal bij elkaar, dat is uiteindelijk wat het Kipster ei is.

00:06:22
Duurzaamheid speelt voor Kipster dus een belangrijke rol door z'n kippen geen graan maar overgebleven voedsel te geven, levert Ruud een goede bijdrage aan een efficiëntere voedselvoorziening en het behoud van biodiversiteit maar wat is biodiversiteit precies? En waarom is het belangrijk ik vraag het aan Ivo Walsmit, de expert van RVO.

00:06:43
Biodiversiteit dat, dat gaat over biologische diversiteit en eigenlijk is dat in het korte dat de verscheidenheid van alles wat leeft op deze aarde, de biodiversiteit in een bepaald gebied of in een bepaalde omgeving. Daar hebben we het over een ecosysteem en dus dat is echt de de, de, de plek waarin al die dieren en planten en schimmels op een bepaalde manier met elkaar samenwerken en samenleven en waar dus ook vaak als d'r van externe bedreiging komt. Ja, ver, dan, dan ontstaan er problemen. Ik vergelijk dat wel eens met een en Jenga puzzel. Die ken je vast. Als je zo'n puzzel, dan kan je steeds wel blokjes uithalen, maar op een gegeven moment, dan haal je net het verkeerde blokje d'r uit en dan dan start het, stort het systeem in elkaar en dat kan je in een ecosysteem ook gebeuren.

00:07:29
Biodiversiteit is dus belangrijk maar op Wat voor manier is dit relevant voor ondernemers?

00:07:34
Biodiversiteit is echt een een randvoorwaarde voor voor goed ondernemerschap he, wa, wij, jij en ik, zijn afhankelijk van alles wat er wat er om ons leeft. En ondernemers, die zijn dat ook. Ik. We zijn afhankelijk van wat wat de natuur ons biedt, voor alle mensen, maar ook voor de bedrijven. Die balans, die is belangrijk en het is daar heel belangrijk dat we die natuur niet over vragen, want die en die balans zorgt ook voor dat we kunnen ondernemen, dat we voedsel kunnen produceren, dat we beschermd zijn. Nou, je ziet dat veel gevolgen in het nieuws naar voren komen als die balans is verstoord en en bijvoorbeeld natuur branden, overstromingen, honger is daar ook vaak een een een gevolg van ook vervuiling, vogelgriep is de laatste tijd veel in het nieuws. Hé, dat is daar ook een een een gevolg van een verstoorde balans in de natuur. He dus die, die is dat. Die natuur is echt een basisvoorwaarde voor onze welvaart, en ons welzijn. En nou ja, bij RVO zijn we daar ook nadrukkelijk mee bezig, met maatschappelijk verantwoord ondernemers, zoals je zelf zei en ook om die stap verder te nemen naar vergroening.

00:08:39
Duurzaam ondernemen op een manier zoals Ruud doet, is dus ontzettend belangrijk. Maar wat merk ik als consument? Als ik een Kipster ei koop, proef ik ook echt verschil.

00:08:47
Ja uit uiteindelijk, als ik het heel plat sla, koop je gewoon een ei. En dan zeg je: als je die eieren, als je alle eieren langs elkaar zou zetten zonder doosje, dan merk je d'r echt helemaal niks van.

00:08:57
Nou, je proeft het niet als je het ei opeet.

00:08:59
Nee, maar je kan het aan andere dingen kan je het uiteindelijk gaan zien.

00:09:01
Ja, nou, sterker nog, wat zou je dan van merken als consument, als iedereen zo gaat werken, zoals wij doen met deze visie. Wat je dan gaat merken is dat je tot er veel minder eieren komen, want dan ga je dan, dan is niet meer de vraag naar eieren, de de de de lead in hoeveel eieren er komen. Maar hoeveel reststromen zijn er eigenlijk? Ja, dan zijn de reststromen de beperkende factor. En dan dan ga je eigenlijk heel simpel. Dan ga je ongeveer 60 tot 70 procent terug in een aantal kippen, dus ook in eierconsumptie. Dus wat zou je d'r als consument, van merken, als allemaal zo gaan werken dat je nog best wel af en toe een ei kunt eten, maar niet te veel?

00:09:39
Ja, en hoe kan het zijn dat andere bedrijven dit nog niet doen.

00:09:43
Omdat wij helemaal op ingericht zijn na de tweede Wereldoorlog en dat en dat dat kan ik nooit een verwijt zijn, hé, want na de Tweede Wereldoorlog hebben wij gezegd dat we nooit geen oorlog, maar wel nooit geen honger meer wilde. Dus wat we moeten doen is zoveel mogelijk eten maken tegen zo laag mogelijke kosten dat iedereen het kan kopen. En als iedereen het kan kopen, dan heeft er niemand meer honger. Als er niemand meer honger heeft hebben we waarschijnlijk nooit geen oorlog meer. Nou, dat lijkt best wel een goed idee en daar is van langzaam uit ontstaan dat we het allemaal steeds intensiever gingen doen en tot eigenlijk kippen heel goed met goede granen en goede mais overweg konden, misschien nog wel efficiënter, zelfs als dat wij als mens zelf kunnen. Maar dat wil nog niet zeggen dat het systeem van efficiënt is. Dus van daaruit is dat hele systeem ontstaan en daar is het hele systeem niet op gebaseerd, en dan is het niet zo makkelijk om Dat vanuit een bestaand iets, dat. Zomaar effen om te draaien!

00:10:34
Volgens Ruud is het moeilijk om het systeem van. Zoveel mogelijk voedsel produceren, te veranderen. Maar, Is het systeem eigenlijk wel te veranderen?

00:10:44
Dat is een goeie vraag. Dat. Je ziet ook dat hij zelf dat hele systeem ook niet in z'n eentje om kan draaien. Dan ja, ondanks dat hij die ambitie wel heeft en en dat vind ik ook wel het leuke aan het werken bij RVO je zit daar tussen beleid in de Degene de minister en de beleidsambtenaren die de keuzes maken, maar ook bij bedrijven, ook bij en ngo's bij kennisinstellingen en met al die partijen zullen we het moeten doen om dat hele systeem om te draaien. Anders dan krijg je het niet voor mekaar.

00:11:13
Toch blijft het voor veel bedrijven moeilijk om zich mvo in te zetten. Wat nou als je als bedrijf nog heel veel stappen moet? Zetten op het gebied van MVO is het dan zo dat RVO die bedrijven niet helpt?

00:11:24
Nee, juist wel, we zijn al best wel ver met met echte koplopers als Kipster en daar hebben we daar best een heel aantal van van in beeld, en die gebruiken we ook als goed voorbeeld. Maar juist om, zeg maar dat dat peloton, zoals we dat noemen, van die bedrijven die die grote groep bedrijven die misschien wel wat willen doen aan maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar nou niet precies weten hoe, hé, wat welke kansen liggen, wat voor hulp ze daarbij kan krijgen. Nou, die die geven in eerste instantie informatie van je kan deze kant op, je kan daar informatie vragen, je hebt daar een potje subsidie om je daarbij te helpen en die juist die ondernemers die nog nog weinig doen, maar wel willen, die die, die zitten zeker in ons spectrum.

00:12:05
Klimaat neutrale eieren produceren is één ding, maar het verkopen van deze eieren is minstens net zo belangrijk. Ruud vertelt dan ook dat hij zijn bedrijf niet zou hebben als er geen winst te behalen viel. Gelukkig gaat het Kipster financieel voor de wind. Het bedrijf heeft contracten met supermarktketens in zowel binnen- als buitenland. Waar zit het succes van Kipster dan precies? En hoe gaat Kipster de competitie aan met de concurrenten nou, volgens Ruud is het succes van Kipster te danken aan het duurzame verhaal.

00:12:31
Ja, nou, vooral dat hé, dus is het competitief nou, wij zijn geen, geen goedkoper ei, he, dus we zitten ongeveer op de prijs van biologisch, dus dat vinden wij heel acceptabel. Dus het zit de, het competitieve zit niet in de prijs, zeg maar maar dat zit echt in het verhaal en en in de vrije publiciteit die je daarmee haalt voor een afnemer want als je in de supermarkt staat, je staat tegenover een doosje van jullie eieren en die van een nou ja, niet zo de meest goedkope, laat ik het zo. Maar zeggen hoeveel verschil zitten daarin.

00:13:06
Ja, als ik, als ik gewoon effe heel simpel probeer uit te leggen, dat is een scharrel ei, ongeveer vijftien tot achttien cent per stuk, een vrije uitloop ei 24 tot 27 cent, biologisch, ei 30 tot 34 en onze eieren 28 tot 30.

00:13:20
Dit is dus winstgevend. Deze onderneming, ja en ik vind het mooi. Je bent echt bezig met een missie, dus je wil iets goeds doen, iets waarin gelooft maar omdat je natuurlijk eerder failliet bent gegaan, is ook dat financiële, wat je natuurlijk goed onder controle wil houden.

00:13:34
ja, ja, ze zeker weten. Ik zeg altijd, ik heb ik heb een hele harde leerschool gehad, denk ik, met het faillissement maar wel een hele goeie.

00:13:42
Ja ja, in Amerika zeggen ze altijd: je moet een keer failliet zijn gegaan. Misschien wel meerder keren.

00:13:46
Daar wel, ja, maar dat zeggen ze hier niet over het algemeen, maar daar wel. Ja, klopt.

00:13:49
ja, over de Verenigde staten gesproken jullie zijn niet alleen in Nederland te vinden, ook internationaal verenigde Staten.

00:13:55
Dus ja, we zijn op, ja, nog niet, maar we zijn op dit moment in de staat Indiana zijn we nu aan bouwen daar zullen daar worden vier Kipsters naast elkaar gebouwd. Dus en hier in Nederland hebben we op dit moment drie. Dus dat wordt meer dan een verdubbeling. Zeg maar van wat we doen en daar zal de eerste waar de kippen inkomen. Dat zal ongeveer oktober van dit jaar zijn. Dan zullen de eerste eieren zullen eind dit jaar, begin volgend jaar beschikbaar zijn, ook in Amerika.

00:14:22
in Nederland heb je samenwerking met Lidl, in Amerika is al een samenwerking gevonden?

00:14:26
Ja, ja, met Kroger, dat is na Wal-Mart de grootste Supermarkt keten in Amerika en ik dacht zelf, en de tweede grootste van de wereld na Wal-Mart.

00:14:34
nou, ik heb even gespiekt dat is wel iets om trots op te zijn, een keten met een ja omzet van dik 130 miljard Dollar vorig jaar Bijna een half miljoen werknemers. Wat betekent het dan dat zij Juist Voor jullie kiezen?

00:14:45
ja, dat dat dat heeft eerlijk gezegd ook wel een beetje gevoel van trots, moet ik zeggen, maar dat dat dat bevestigt dat wij dus schijnbaar een heel goed verhaal hebben. Ik ik, ik zeg altijd maar heel simpel: we hebben daar tot aan de directie op de agenda gestaan of ze dit gingen doen. Nou, dus dan moet je eigenlijk denken, zeg maar een kippenboertje uit Oirlo, hé, met al onze mensen eromheen staan op de agenda van een supermarktketen met 130 miljard euro omzet. Nou dan dan doen we toch iets goeds denk ik, dan niet zeker.

00:15:17
hoe kwamen zij bij jullie terecht?

00:15:19
Oktober 2017 hadden we de eerste eieren bij Lidl liggen en in november 2017 zaten we al in het vliegtuig naar Kroger omdat ze ons gebeld hadden dat ze van ons gehoord hadden en dat kwam via een een Nederlands contact dat in in Amerika zat, die ook van ons gehoord had, die dat daar geïntroduceerd had, bij verschillende supermarkten. Van moet je zien wat ik nu gehoord heb en toen zei Kroger, dat willen we dat verhaal wel wel eens horen. Dus toen zijn we daar naartoe geweest en eigenlijk, eerlijk gezegd, zeiden ze daar meteen: oh, dat willen wij ook. Kun je dat ook in Amerika? Nou, toen zeiden wij heel naïef en heel enthousiast, tuurlijk kunnen we dat ook, maar dat duurt dan toch effe voordat je dat allemaal voor elkaar hebt.

00:15:59
Nou, dit is Amerika. Zijn er nog meer landen waar jullie

00:16:03
Ja, we zijn op dit moment ook in verschillende Europese landen, dus we zijn in Duitsland, België, Frankrijk en Verenigd Koninkrijk. Daar hebben we conceptcontracten dan wel in sommige al contracten, waarbij ik denk dat we minimaal twee van die vier landen ook echt begin volgend jaar ja overgaan tot realisatie.

00:16:24
Ruud heeft dus met behulp van de RVO al enkele internationale partners gevonden, waaronder de grote Amerikaanse supermarktketen Kroger hoe belangrijk zijn partners bij het realiseren van mvo doelen?

00:16:38
Die zijn superbelangrijk hé, want we leven in een mondiale economie. Eigenlijk is geen enkele onderneming die die opereert in zichzelf op zichzelf. Nou, die alle bedrijven, zoals Kipster die die haalt, ook z'n z'n voedsel of z'n het het voer ergens vandaan. Dat zijn partners voor hen. En zo, dat zie je eigenlijk bij alle bedrijven met wie wij samenwerken.

00:17:00
Kan de RVO ook hulp bieden bij het vinden van dit soort partners, want ik kan me voorstellen, zo'n Kroger is niet voor iedereen beschikbaar. Maar in het algemeen kunnen jullie helpen bij het vinden van goeie partners?

00:17:11
Zeker, daar hebben verschillende regelingen voor. Die om in ieder geval uit te zoeken voor een bedrijf dat dat internationaal wil gaan ondernemen, om te kijken van waar zitten mogelijke partners die passen bij de vraag? Daar hebben we ook zogenaamde business development coaches voor en in ontwikkelingslanden hebben we daar private sector development coaches voor die bedrijven kunnen adviseren in in in het zoeken van partners. En daarnaast hebben we, hé, we zijn een Rijksoverheid organisatie. We werken heel nauw samen met al onze ambassades in alle landen en daar hebben we soms ook eigen mensen zitten, de de de business support units bijvoorbeeld, en en die kunnen die hebben de echte lokale kennis, die die wij vanuit Den Haag Niet altijd Paraat hebben, en die kunnen zo'n bedrijf ook helpen. In in de verte ondernemen.

00:18:01
het is een open deur, maar al die landen hebben natuurlijk weer een andere taal of een andere cultuur. Maak jij van tevoren over elk of of doet iemand dat van je bedrijf en een soort? Van risicoanalyse hoe je het Beste Die markt kan betreden?

00:18:16
Nee, eigenlijk niet, nee, wij denken dat we een goed systeem hebben, een goede visie die wereldwijd kan. Nee, ik heb wel eens oh kreeg. Ja, je moet heel eiermarkt in beeld brengen en dan denk je, maar dat maakt mij niet heel veel uit.

00:18:29
ja, dan is eigenlijk het antwoord op de volgende vraag ook al bekend. Maar ik vraag aan elk ondernemer: wat is. Heb je een soort van ondergrens voor verantwoord ondernemen, maar die heb je eigenlijk al gegeven?

00:18:40
Ja, nou, ja, voor mij moet het gewoon echt nut hebben. Het moet bijdragen aan een aan een voedselvoorziening wereldwijd op een verantwoorde manier. Nou, dat is mijn ondergrens.

00:18:51
als we naar de toekomst kijken, zie jij een toekomst voor je zonder veehouderijen.

00:18:56
dat is een hele goeie vraag, want als je mij echt vraagt van wat zou nou je droom zijn, dan zou mijn droom zijn dat wij de wereld op een verantwoorde manier kunnen voeden, zonder productiedieren dus eigenlijk simpel gezegd ook zonder Kipster of Kipster eieren. Op dit moment laten alle onderzoeken zien dat dat eigenlijk nog niet kan, maar da's wel met de huidige stand van de techniek. Dus dat wil niet zeggen dat in de toekomst niet zou kunnen. Dus als dat zonder de dieren kan, als wij zonder de dieren te fokken de wereld zouden kunnen voeden. Nou, ik zou dat, ik, dat zou dan voor mij ook wel volgende stappen zijn, van zou dat kunnen en hoe ziet het er dan uit?

00:19:30
Dus eigenlijk ben je de eerste ondernemer hier die een alternatief zoekt voor zijn eigen bedrijf. Dus eigenlijk zou het mooiste zijn als je bedrijf kan stoppen en iets anders zou kunnen verzinnen ja, dat vervangt.

00:19:39
ja, nou, denk ik, tot de komende tien tot 20 jaar, dat wij helemaal geen dierlijke producten maar eten. Dat lijkt me een illusie. Dus wij kunnen prima, tien tot 20 jaar met Kipster vooruit maar die tijd wil ik dan ook wel benutten om daarna te laten zien of uitgezocht te hebben of misschien nog wel met veel minder kippen, als misschien wel zonder kippen zou kunnen. Ik noem wat een voorbeeldje met kweekvlees het is d'r nog niet, maar er zijn zoveel partijen al mee bezig om te kijken van. Zouden wij ook vlees kunnen maken zonder dieren? Hoe lang zijn er al al goede plantaardige vervangers nou, die worden ook. Als je tien jaar geleden, als je dat spul at, dan dacht je: ja, ik zit hier een stukje leer te eten, maar als je het nu eet, daar zijn er best wel al hele goeie vervangers toch zijn er best wel heel veel partijen mee bezig en ergens ligt er een omslagpunt waar dat precies ligt, dat weet ik ook niet, maar je ziet het, je ziet het ook in supermarkten terug. Eerst was het vleesvervanger schap een een een meter lang en het vlees schaap was vijf meter lang, nu is het allebei vier meter. Nou, dus die omslag, die is volgens mij gewoon gaande.

00:20:40
Nou mooi, he! Tot slot, voor ondernemers die luisteren naar deze podcast en die ook maatschappelijk verantwoord willen ondernemen, heb jij nog tips voor ze.

00:20:49
Ik denk ook dat je moet zorg dat je niet alleen in je eigen sector kijken, maar dat je verschillende specialisaties en mensen met hetzelfde gedachtegoed maar wel met hele andere kennis en kunde probeert erbij te halen. Nou, da's in ieder geval voor mij één van de dingen geweest en een ander iets. Is het dat wij ook als kippenboeren zeg maar zijn we met maatschappelijke organisaties gaan samenwerken, tot aan de strakke toe, als ik het zo mag zeggen. Dus we hebben bijvoorbeeld ook heel. We werken ook heel nauw samen met wakker dieren en misschien zijn we het niet altijd over alle dingen eens, maar waar wel samen dezelfde intentie, zo goed mogen doen voor het dier en dat proberen af te bouwen. Nou, dus, je kunt ook met mensen waarvan je eerst ander denkt: dat gaat nooit werken. Ga daar maar eens mee aan tafel zitten. Eigenlijk zeg ik met al die dingen kom uit je eigen bubbel en probeert heel breed aan te vliegen.

00:21:36
Mooi dankjewel en dat jij aan deze tafel worden zitten.

00:21:38
Nou graag gedaan. Dank je wel.

00:21:46
Dank aan Ruud Zanders van Kipster voor delen van zijn verhaal en dank aan Ivo Walsmit van RVO dit was No harm do good dat wil je zelf aan de slag met verantwoord ondernemen in het buitenland. Doe dan kosteloos een korte check en ontdek welke internationale mvo risico's je loopt met jouw handelsactiviteiten en wat je kan doen om die risico's te beperken. Kijkt daarvoor op RVO.nl/imvo-checker.