Subscribe
Share
Share
Embed
In deze serie van het VriendenLoterij Fonds onderzoekt podcastmaker Dide Vonk hoe en óf kunst kan zorgen voor een blijvende verandering. Iedere twee weken interviewt zij radicale makers en denkers die mensen uit alle lagen van de samenleving betrekken bij hun projecten. Welk verschil maken deze initiatieven? Of is het een illusie dat kunst iets kan veranderen?
Het VriendenLoterij Fonds ondersteunt voorlopers die zich inzetten voor een wereld waarin iedereen meedoet en waar ruimte is voor radicale verbeelding. De kunstenaars en culturele instellingen die het fonds steunt staan midden in de maatschappij. Zij zetten veranderingen in de samenleving om naar projecten. En doen dat samen met anderen, buiten de gebaande paden.
Wij zijn Kunstenaar is een productie van De Makers Podcast.
Presentatie & editing: Dide Vonk
Audiodesign: Sonya Vos
Muziek: David Schwarz
Beeldmaker: Teddy Cornelisse
Meer over het VriendenLoterij Fonds: www.vriendenloterijfonds.nl
Hubclub’23 - Transcriptie
(geluid van wrijvende handen)
Dide:
Wanneer Sabine iets leuk vindt, wrijft ze in haar handen.
Bijna voordat ze zelf doorheeft dat ze enthousiast is, weten haar handen dit al.
Jordy:
Hey Sab, ik wil jou een compliment geven, want een jaar geleden durfde je soms nog amper tegen mij te praten.
En nu zit je hier in een podcast. Super goed gedaan. Volgens mij vond je het leuk hè?
Sabine:
Zeker. Ja? Ja.
Jordy: Kijk, kijk, kijk.
Dide:
Sabine wrijft in haar handen en ze straalt, bij het horen van dit compliment van Jordy.
Terwijl ze een jaar geleden hier dus waarschijnlijk niet eens had durven zitten.
Nu toert ze het land door in een professionele dansvoorstelling.
Wat is hier gebeurd?
Welkom bij Wij zijn Kunstenaar.
In deze podcast zoeken we uit hoe en of kunst kan zorgen voor verandering.
Mijn naam is Dide Vonk en ik spreek met creatieve makers die onze wereld kritisch bevragen.
Ze betrekken bij hun projecten gewone mensen uit de samenleving, zoals jij en ik.
Eva:
En voor mij is dat inclusie, dat we dus allerlei verschillende soorten mensen hebben staan
op plekken waar het er niet toe doet hoe je eruit ziet of wie je bent.
En ik voel me eigenlijk allesbehalve beperkt op dat podium.
Is het een illusie om te denken dat kunst echt iets kan veranderen?
Of maken deze projecten daadwerkelijk verschil voor de makers, deelnemers en de wereld om ons heen?
Adriaan:
Het klassieke beeld van wat een danser is, een danser is dun, een danser is jong,
een danser is lenig, dat zijn allemaal rekbare begrippen denk ik.
En dat is ook fluïde.
Uiteindelijk gaat het erom dat er goede kunst gemaakt wordt.
Het is bijna niet meer van deze tijd dat je zegt van ik sluit daar bepaalde mensen bij uit.
Of het is niet van deze tijd, het is eigenlijk van nooit geweest.
Dide:
De initiatieven waarover je zult horen hebben steun gekregen van het Vriendenloterijfonds.
Ik hoop dat de makers en deelnemers van deze projecten
me kunnen leren hoe we onze maatschappij beter en mooier maken.
Je hoort het in, wij zijn kunstenaar.
Adriaan:
Wie wordt er nou gerepresenteerd in dat perfecte lichaam?
Het is maar een heel klein percentage van de wereldbevolking die in dat perfecte lichaam
van de danser of een fotomodel of een knappe bodybuilder past.
Ik ben Adriaan Luteijn.
Ik ben op dit moment artistiek initiator bij Introdans en choreograaf.
Ik ben vooral iemand die creëert voor dit bedrijf.
Mijn opdracht is om projecten te bedenken, maar ook te initiëren en ook te choreograferen,
waarbij we juist dat interactieve van Introdans naar voren brengen.
Dus je ziet mij veel op het sociaal-maatschappelijke vlak,
maar je ziet ook producties van mij waarbij ik dus andere dansers dan onze gebruikelijke dansers
uitnodig om met ons te komen optreden en daar producties voor maak, of meemaak, of laat maken.
Dide:
Over zo'n productie gaan we het vandaag hebben.
Ik ben namelijk te gast bij Introdans, het bekende balletgezelschap uit Arnhem met nationaal
en internationaal bereik van modern repertoire.
Van 25 mei tot en met 15 juni spelen zij de voorstelling HubClub’23.
Bij deze voorstelling gaan tien choreografen aan het werk met de dansers van Introdans,
plus een inclusieve groep gastdansers uit verschillende werelden.
Adriaan:
En de HubClub, even heel kort, is eigenlijk een nachtclub waar je naartoe gaat als publiek,
waar je gaat kijken naar een keur aan dance acts die gemaakt zijn met dus die hele brede cast van dansers.
Gemaakt door hele interessante choreografen die daar al mee bezig zijn of die geïnteresseerd zijn in het inclusieve werken, want daar komt het uiteindelijk op neer.
We hebben dansers uit voguing en wacking scene, uit de hiphop scene.
We hebben oudere dansers, we hebben gastdansers van Compagnie 21.
We hebben dus dansers met een verstandelijke beperkingen dansen.
We hebben mensen die fysiek anders zijn.
En dan heb je dus de moderne klassieke dansers van Introdans.
Het is niet een soort amateur show, om het even zo te zeggen.
Maar het is echt een volwaardige Introdansproductie.
Dus je gaat ook professionele dansers zien.
Dide:
Hubclub’23 is dus een voorstelling die zich afspeelt in een zinderende nachtclub.
Vol met dans en ontmoetingen tussen verschillende soorten dansers.
Misschien denk je nu, hoe werkt dat?
Kan iemand met een beperking een professionele danser zijn?
Dat kan dus.
Zoals Sabine, die je eerder al even hoorde.
Ze heeft het syndroom van Down, maar traint bij theaterwerkplaats Tiuri vier dagen in de week aan theater en dans.
Sabine:
Ik ben Sabine van Riel.
En voor de rest vind ik het superleuk om mee te doen...
omdat ik allemaal dingen heb mogen meemaken en dat soort dingen.
Jordy:
Mijn naam is Jordy Dik. Ik ben een choreograaf.
Ik ben ook huischoreograaf van Compagnie 21.
Dat is een aanhalingstekens inclusief een reisgezelschap van Theaterwerkplaats Tiori.
En in die hoedanigheid ben ik ook hier samen met Sabine op bezoek bij Introdans om een nieuw duet te maken voor Hubclub’23.
In principe werken mensen bij ons minimaal drie dagen, sommige dus vijf dagen.
En we hebben spelers die er al 17, 18 jaar zitten, die ook vijf dagen per week werken.
Dus ik maak ook altijd gekscherend, maar het is gewoon de waarheid.
Een grap, ze hebben veel meer ervaring dan ik heb.
Dide:
Maar niet iedereen met een mentale of fysieke uitdaging kan bij een opleiding terecht.
Hoe Eva Eikhout, presentatrice bij BNNVARA bij Introdans, terechtkwam hoor je straks.
Eerst wil ik graag weten hoe het voor Adriaan begonnen is.
Hij maakt al meer dan 20 jaar lang inclusieve dansvoorstellingen, onder de naam 'De Ontmoeting'.
Hoe begon deze interesse voor hem?
Adriaan:
Twintig jaar geleden werd ik gevraagd om in de Dansweek iets te maken voor een school hier in Arnhem.
Die heette de Revalidatie Scholengemeenschap.
Nou, dat zegt het al een beetje.
Dat was een school voor jongeren met een fysieke beperking.
En tegelijkertijd vroeg de artistiek directeur aan mij,
ik heb een geblesseerde danseres, zou je haar mee willen nemen als assistent?
Want ze zit eigenlijk hier maar aan de kant.
Vind je dat leuk? Ze jou komt helpen.
Ik zei, dat is hartstikke leuk.
En op een gegeven moment zag ik haar dus op een rolstoel klauteren, achter op een rolstoel van een jonge vrouw waar ze mee aan het dansen was.
Omdat die vrouw dat vroeg, van laten we samen iets bedenken.
En daar gebeurde iets mee.
Dat was een heel bijzonder moment.
En iedereen die erbij was, die zag het ook van, god wat is dat nou.
Die twee dansen maakten een enorme connectie.
En ik denk dat daar een beetje de kern heeft gelegen.
Dat was een beetje het prille begin daarvan.
En wat ik vond toen ik dus voor het eerst twee groepen dansers in elkaar mengde...
...die dus qua bloedgroep als dansers zo verschillend zijn...
...voelde ik van, ik word heel erg gelukkig van het botsen van die werelden.
Want dat leverde gelijk heel veel energie op en heel veel inspiratie...
...voor stukken die ik aan het maken was.
Het kale gegeven dat twee mensen die zo verschillend van elkaar zijn...
zo mooi connecten als ze er maar een beetje moeite voor doen...
daar werd ik blij van en daar word ik nog steeds heel blij van.
Dat is ook wat er nu al... Ik heb de repetities van de Hub Club gezien.
Ik heb een stuk gemaakt, waanzinnig leuk, voor Eva Eikhout en Debbie Ruiter.
Eva is een heel kleine vrouw en Debbie is een voguing en wacking danseres...
van het allerhoogste niveau.
Dat komt bij elkaar. Ik vind het geweldig wat er dan gebeurt.
Hoe ze zelf de bruggen gaan slaan naar elkaar toe. Hoe ze fysiek elkaar opzoeken.
Eva Eikhout is presentatrice bij BNNVARA.
Ze is een eigen podcastmaker en heeft haar eigen videoseries...
waar ze mee allemaal leuk dingen doet.
Ik heb haar uitgenodigd toen om een stuk te maken.
Dat hebben we gedaan in de coronatijd. Proforma.
Toen bleek dat zij een danser was.
Maar dat is iets wat haar natuurlijk niet voor de voeten geworpen is. Nooit.
Eva:
Mijn naam is Eva Eikhout. Ik ben in maart 27 geworden.
En ik ben een witte vrouw met blond haar en blauwe ogen.
Ik ben best wel ijdel. Dat zou je nu niet zeggen, want ik kom dus net uit een repetitie mensen.
En normaliter zit mijn haar wel beter.
Ik ben geboren met een lichamelijke beperking.
Dat betekent in mijn geval een grotendeels afwezigheid van mijn ledematen.
Dus ik heb korte armen tot boven de elleboog, zonder handen.
En ook korte benen.
Ik ben in totaal volgens mij 1,14 m uit mijn hoofd.
Ik heb ook geen kniefunctie, maar ik kan wel lopen.
En ik ben ook danseres bij Introdans.
Dide:
Tot een paar jaar geleden had Eva niet kunnen bedenken dat ze zichzelf nu danseres zou noemen.
Als presentatrice kwam ze bij Introdans terecht toen ze een livestream presenteerde.
Daar ontmoette ze Adriaan.
Dat bleek een perfecte klik te zijn.
Eva:
We hadden heel erg dezelfde visie op de wereld en hoe we tegen dingen aankeken en we voelden heel erg vertrouwd meteen.
En toen zei hij dus op een gegeven moment van ja, we hebben een project en het heet de Ontmoeting.
En daarbij brengen we dansers die niet uit de danswereld komen samen met onze dansers.
Zou je het leuk vinden om mee te doen?
Ik moet je heel eerlijk bekennen dat ik op dat moment nog niet per se heel bewust van was hoe serieus dat zou gaan worden.
En ik eigenlijk ook helemaal niet zo goed wist waar ik eigenlijk überhaupt aan begon.
Ik had er gewoon niet echt een heel goed beeld van of een beeld bij.
Maar omdat ik Adriaan echt blindelings vertrouwde dacht ik ja, ik ga gewoon in dit diepe springen en we gaan dit gewoon doen.
Nou en het is echt, ik was echt versteld over hoe onwijs leuk ik het vond.
Hoe ik werd uitgedaagd in alle dingen die ik hier mag doen.
Ik had gewoon echt nooit gedacht dat het me zoveel zou brengen en dat ik hier nu nog steeds,
want het is nu drie jaar later, nog steeds aan het dansen ben en dingen mee mag dansen.
Dus ja, dat is wel heel bijzonder.
Dide:
Nu is Eva helemaal om. Maar hoe zat dat op het begin?
Hoe is het om als niet-danser bij zo'n club ervaren dansers te komen?
Eva:
Toen ik begon met mijn allereerste repetitie bij Introdans,
had ik het eigenlijk aan niemand in mijn thuisomgeving verteld.
Ik dacht echt even, wat ben je aan het doen? Wat ga je doen?
Ik had nog nooit in mijn leven gedanst.
Ik dacht, ergens dacht ik ook misschien een beetje van god hè.
Kijk ik heb wel ja gezegd en
ik mag het misschien ook wel, ik hoef niet per se super goed te doen ofzo misschien omdat ik natuurlijk geen danser ben, maar het voelde bijna een beetje zo van oh je hebt deze kans en dan..
hoe leg ik dat uit? Dat mensen dan gaan denken van oh zij gaat ook even dansen.
Ik wilde wel echt iets gaan neerzetten waar ik dan ook achter stond.
Dat het wel echt iets heel erg tofs zou worden.
En niet zo'n soort van charity projectje.
Snap je wat ik bedoel?
Plus dat ik gewoon echt bij mezelf dacht, ja dat dansen, ik weet niet eens of dat kan.
Dus ik dacht, ik zeg het gewoon nog even tegen niemand.
Want als het dan niet goed gaat, dan heb ik niet zo gefaald voor heel veel mensen.
Dide:
"Ik wil niet dat het een soort charity projectje wordt.”
Wat bedoel je daar precies mee?
Eva:
Ik heb natuurlijk een beperking die je aan de buitenkant heel goed ziet.
Daardoor word ik best wel vaak gevraagd voor dingen...
die ook beperking of handicap gerelateerd zijn.
Ik merkte toen ik vooral in de mediawereld ging werken, dat ik niet per se dat imago wil krijgen van dat gehandicapte meisje.
Of dat meisje zonder armen en benen, want ik ben natuurlijk meer dan dat.
Dus in al mijn werk wat ik doe, is nooit mijn beperking het uitgangspunt, maar ik neem het wel mee in alles wat ik maak.
Omdat het natuurlijk wel een deel van mij is.
En bij dit dansen dacht ik wel in het begin eventjes van...
oh, zou dat dan zo'n gehandicapten-dansclubje zijn of zo?
Ja, ik wist gewoon niet goed wat ik moest verwachten.
En toen heb ik daar ook zeker met Adriaan over gehad.
En dat was dus het hele fijne. Ik had gewoon aan hem verteld.
Ik zei, ja, zo sta ik erin.
Ik wil gewoon niet dat imago krijgen.
Nou, en hij snapte dat volledig.
En zijn kijk op de wereld matcht gewoon heel erg met die van mij.
En de manier waarop we met elkaar omgaan en hoe inclusie überhaupt echt inclusie is.
En toen dacht ik, oké, maar als jij er ook zo naar kijkt, dan vertrouw ik jou dat dit iets is waar ik ook zelf achter sta.
Nou ja, niets bleek minder waar, gelukkig.
Dide:
En je zegt die kijk op de wereld is heel erg gelijk en hoe inclusie moet zijn.
Wat is die kijk dan?
Eva:
Nou, ik denk dat veel mensen, als we het over inclusie hebben, dat het nog steeds een soort van vinkje in een boxje is.
Oké, die doet mee, dus die is binnen en die doet mee en die is ook binnen.
Terwijl, voor mij bijvoorbeeld inclusie misschien een heel simpel voorbeeld.
Ik zou het heel erg cool vinden als iemand met een zichtbare beperking...
of een andere kleur huid of weet je, maakt niet uit wat voor ander persoon je bent...
iets heel algemeens presenteert.
Noem het NOS journaal of een Jeugdjournaal, want daar doet het er eigenlijk helemaal niet toe wie het presenteert.
Je moet alleen maar goed kunnen presenteren, maar hoe je eruit maakt, hoe groot, hoe klein...
Welke kleur haar, welke ogen, maakt allemaal niet uit wat je hebt.
Als je maar goed nieuws kunt vertellen.
En voor mij is dat inclusie, dat we dus allerlei verschillende soorten mensen hebben staan op plekken waar het er niet toe doet hoe je eruit ziet of wie je bent.
En op dit moment vind ik vaak nog dat inclusie iets is waarbij we het met de doelgroep hebben over de doelgroep.
Waardoor het allemaal een beetje in hetzelfde doelgroepje blijft hangen of in dezelfde sector of in dezelfde hoekjes bij dezelfde mensen.
En ik vind het wel fijn dat mensen zich er meer aware van zijn,
en volgens mij ook steeds harder van willen maken.
Maar in mijn optiek mag het nog net soms een stapje verder gaan,
dat het ook op plekken is waar het er dus echt niet toe doet.
Dide:
Ook ik heb het nu met Eva over haar beperking in relatie tot de voorstelling.
Maar natuurlijk zou het nog fijner zijn als inclusiviteit normaal wordt, en niet meer het onderwerp hoeft te zijn van het gesprek.
Als ik kijk naar de danswereld in het algemeen, voelt dat nog ver weg.
De meeste mensen denken nog steeds aan die perfecte lijven die Adriaan al beschreef.
Adriaan:
Ik heb nu geleerd in die twintig jaar door zoveel verschillende mensen te ontmoeten,
om schoonheid te herdefiniëren.
Ik vind mensen heel leuk.
Ik hou heel erg van bijzondere mensen ook.
Misschien juist van mensen die op welke mogelijke manier dan ook anders zijn dan anders.
Als je allemaal gelijksoortige mensen hebt voor je neus, dan vind ik dat minder interessant.
Feitelijk, alles wat een hart heeft en mens is, kan dansen.
En dat dat schoonheid heeft, schoonheid die nodig is om kunst te ontwikkelen of die het vuur bij het publiek aanwakkert.
Er zijn geen maten of lichaamsverhoudingen die daar verplicht voor zijn.
Ik denk dat dat ook kantelt en daar zijn we Introdans ook echt wel mee bezig.
Natuurlijk hou je wel zoiets van wat is professionaliteit, wat is lichaamsbeheersing.
Maar de fysieke of mentale verschijningsvorm daarvan is rekbaar.
En zelfs de leeftijds- of de gendergrenzen, die zijn daar niet meer bij nodig.
Tenminste, heb ik ervaren.
Alles wat een hart heeft, kan dansen.
Sabine:
Ik vraag Sabine hoe zij zich voelt als ze danst.
Ik vind het eigenlijk wel heel erg bijzonder en uniek eigenlijk.
Ik voel echt gewoon die connectie bij elkaar qua bewegingen en ook waar liftjes zijn bij doet.
Jordy:
Wat wel leuk is, is dat jij nu Sab, ‘liftjes enzo’ zegt, maar het zijn best wel flinke lift af en toe.
Wat zo mooi is denk ik ook aan die taal is dat je elkaar nodig hebt.
Sabine:
Ik voel me ook echt heel erg open daarvoor.
Dide:
Ja?
Sabine:
Ik voel me altijd heel erg open.
Om samen iets te gaan maken.
Ja, precies.
En ook om dat in de duet goed te maken.
En dat ik echt kan schitteren namelijk.
Dide:
Voelt dat ook zo, dat je kan schitteren als je danst?
Sabine
Zeker.
En dat ik altijd straal natuurlijk.
Dus ik voel me echt heel erg prettig.
Echt heel erg prettig.
Dide
Sabine straalt als ze danst. Ze gooit zich erin en durft oprecht connectie te maken.
Vandaag de dag is er meer aandacht en begrip voor inclusie dan toen Adriaan begon. Zo'n 15
jaar geleden maakte hij een voorstelling met ballerina's van boven de 75 jaar.
Dat kreeg gemixte reacties. Tenenkrommend vonden sommige mensen het om te moeten
moeten kijken naar die oude lijven. Ik kan me er niks bij voorstellen. Maar ook nu, als
ik enthousiast in mijn omgeving vertel over Hub Club 23, krijg ik wisselende reacties.
Iemand vraagt of het ook niet een soort voyeurisme wordt, dat kijken naar andere soorten mensen
en lichamen.
Adriaan:
In de meeste van de ontmoetingen reken ik in de eerste vijf minuten af met voyeurisme.
Door iedereen luid en duidelijk te presenteren.
Dat is iets wat ik steeds terug zie komen in mijn eigen werk.
Dat ik denk: oh ja, daar doe ik het weer.
Maar ik zet mensen heel sterk al gelijk neer.
Zodat het publiek gelijk kan wennen van poem, dat hebben we dan maar gehad.
Want dat hoort ook bij dans.
Je gaat kijken naar die lichamen van die dansers.
Ze zijn vaak ook niet helemaal verhuld, strakke pakken.
Je ziet de mensen echt, je kunt ze in de ogen staren. Dat moet ook.
En dan vervolgens ga ik spelen met die verwachtingen.
Dus dat je verwacht van iemand in een rolstoel kan maar dit.
Of dat is een danseres bij Downsyndroom, die zal waarschijnlijk iets heel grappigs gaan doen nu.
Of zeggen, of dat is een oude vrouw, die kan niks meer.
En dan ga ik daarmee spelen.
En ik denk dat dat is het voyeurisme voorbijgaan.
Maar ik vind dat voyeuristische element...
Het wordt wel eens ook gezegd van: ja, wat laat je me nou kijken.
Ik vind dat ook een heel interessant element om te gebruiken.
Kijk ook maar, want zo wennen we aan elkaar.
Dit is de maatschappij. We zijn verschillend en…
Als ik het wegstop, dan weet jij niet dat dat zo is.
Ja, wen er maar aan, denk ik dan.
Zo zit de wereld in elkaar.
Dide:
Dit is de wereld. We zijn allemaal verschillend.
En we hebben allemaal onze eigen bewuste of onbewuste vooroordelen.
Ook binnen de dansgroep kwam dit nog wel eens voor.
Adriaan:
Terugvragend vertelde een danser, een interdanser van, nou, ik moest met Sabine samenwerken en ik dacht, nou ja, ik zal maar een beetje helpen.
Maar ik kwam van een koude kermis thuis, want die vrouw die kon veel meer dan ik.
Die was veel beter in het improviseren, weet je, dat is het grappige hiervan ook,
het ontmoeten zit altijd vol vooroordelen, waar we ook zijn in de maatschappij,
we zitten vol vooroordelen.
Dat is ook niet erg, laten we daar niet moeilijk over doen.
Het moet ook wel om jezelf op een of andere manier veilig te stellen,
Maar ik vind het, wat wij doen bij Introdans, probeer ik ook juist die vooroordelen een beetje te onthullen.
Een beetje mee te spelen ook, maar ook gewoon te laten zien,
Hoe mooi is het eigenlijk als je juist met heel veel soorten mensen bij elkaar komt.
Ja het is misschien een utopie, maar het is wel heel erg mooi.
En het is ook wel zoals de maatschappij is.
Dide:
De woorden van Adriaan laten me nadenken over mijn eigen vooroordelen.
Behandel ik verschillende mensen anders?
Neem ik Sabine wel serieus genoeg?
Als ik gelijk op het begin van deze aflevering benadruk hoe knap het wel niet is welke stappen
ze heeft gezet?
Jordi maakt een duet met Sabine en Mark, een danser van Introdans. Hoe is het voor hem om met deze
verschillende dansers te werken? Benadert hij ze anders?
Jordy:
Hmm, wat wil ik antwoorden nu..
Nou mijn vraag zou - en dat bedoel ik helemaal niet stom - maar gelijk spiegelend zijn:
Is er voor jou nu een verschil met mij te praten of met Sabine?
Ergens nee en ergens ja. Als in ja iedereen is anders weet
Weet je wel, zou hier nu een mevrouw van 75 zitten, dan zou je misschien ineens 'u' zeggen.
Als in, we zijn gewoon allemaal anders.
En als je dat eenmaal begrijpt, dat we toch verschillen, dan zijn we allemaal verschillend en dus daarin hetzelfde.
Dus voor mij zit er niet zoveel verschil in.
Met diensverstande dat ik dit ook al wel jaren doe en dit gewoon mijn lievelingswerk is.
Dus voor mij is het eigenlijk heel simpel. De dans is altijd ondergeschikt aan de mens.
Dus er is een soort van regel bij ons, ongeschreven regel, dat als iets niet goed voelt, halen we het eruit.
En dat betekent dus ook dat de creatiemethodes vanuit co-creatie zijn.
Dus we maken veel samen. En de ene keer verzin ik wat en de andere keer verzinnen zij wat.
En dat proberen we zo organisch mogelijk te houden.
Co-creatie dus. Echt samen een voorstelling maken.
Dide:
Maar hoe doe je dit in een repetitieproces met allemaal verschillende soorten dansers?
En hoe zorg je dat iedereen zich daar veilig voelt?
Adriaan:
Zeker als de ontmoetingen beginnen, dan heb ik een koffertje,
figuurlijk koffertje met allerlei uitdagende dingen,
waarmee ik mensen uit die werelden naar voren laat treden,
of misschien tegen elkaar laat aanbotsen.
om zo snel mogelijk die connectie te krijgen, om te kijken van hoe ver kan je gaan.
Want ik geloof heilig in samenwerking.
Dat zijn bijvoorbeeld opdrachten, wat ik heel vaak doe is in een eerste sessie...
hele simpele bewegingsopdrachten waarbij mensen elkaar moeten spiegelen, bijvoorbeeld.
Qua dansbewegingen.
Dat kan vaak heel confronterend zijn als iemand een heel ander lichaam heeft dan jij.
En dan zeg ik ook van: ja, maar jullie moeten wel elkaar echt precies nadoen.
Niet half. ‘Ja maar ik ben niet zo goed als die dans voor Introdans’.
Maar je kunt het toch proberen om er zoveel mogelijk op te lijken?
Of iemand met cerebrale parese nadoen dat wordt ook als heel onsmakelijk gezien, maar het is ook tevens een hele goede uitdaging iemand te leren kennen hoe zijn zijn lichaam werkt.
Dat doe ik dus heel vaak en daarnaast laat ik ze ook vaak fysiek met elkaar werken.
Dus we gaan kijken of we liften kunnen bedenken, op elkaar kunnen leunen, waar zit je kracht,
kun je iemand ondersteunen en laat ze improviseren.
Waarmee je zoveel mogelijk elkaar leert kennen.
Eva:
En die repetities waren mega zwaar oprecht. Ik had spierpijn aan het begin, na niet normaal.
En ik had ook overal blauwe plekken.
Maar het is gewoon zo dat je in het leven, of in de maatschappij waar we in leven,
als je een beperking hebt wordt je niet zo heel snel uitgedaagd.
Omdat mensen eigenlijk vaak denken dat je iets niet kan.
Waardoor je al helemaal niet wordt gevraagd om iets wél te doen.
En Adriaan is de opposite gewoon die staat dan gewoon te kijken en die zegt gewoon: oké ik wil dat je zus of zo of dit of dat doet ik krijg even een kopje koffie als ik zo terugkom dan dan kun je het.
En ik dacht echt: Meent hij dit nou? Ik ben pas net begonnen.
Maar ik vond het echt ook juist superfijn en heel erg cool om zo uitgedaagd te worden,
omdat ik dat dus normaal niet werd.
Dus dat was aan het begin heel zwaar en heel leuk.
Dat was zo'n gekke mix.
En soms dacht ik ook echt: wat een stomme choreografie, en wat een dom idee heeft hij nou weer bedacht.
Het gaat toch nooit lukken, dacht ik dan. Totdat het wel lukt.
En dat vind ik ook het hele leuke aan dansen.
Je bent echt jezelf aan het verrassen in de dingen die je kunt.
Dus er worden choreografieën bedacht waarvan ik al een paar keer dacht, nu ook weer, dat ik dacht van jeetje...
ik weet niet of het gaat lukken, ik vind het wel heel zwaar of wel heel moeilijk.
Totdat het gewoon ineens wel lukt en dan lukt het steeds beter en beter en beter.
En nu denk ik echt van jeetje dat ik daar toen zo onzeker over was.
Adriaan:
Als het maar helder is wat je doet, als het maar respectvol is, als het maar veilig is.
Dus naast het duwen en stimuleren van het elkaar ontmoeten...
zeg ik ook altijd, ik duw je wel in een zwembad...
maar ik stop je ook helemaal vol met allerlei reddingsboeien en bandjes om je arm.
Het is ook veilig, het is ook prettig.
En echt, ik ben ervan overtuigd, het is ook een menselijk mechanisme...
om te tutten en om te verzorgen.
En daar ben ik redelijk voor op mijn hoede.
Er mogen nooit zorgverleners bij mij aan de kant zitten als ik maak ook.
Ik zeg wel van: ik vind het heel fijn dat je er bent en als er iets is dan weet ik je ook te vinden.
Maar ga lekker boven even koffie drinken.
We gaan het gewoon proberen en als het niet lukt dan mag jij komen.
En echt waar, in 10 van de 10 keer lukt het ook.
Dide:
Over zwembaden gesproken.
Ik vraag Eva wat zij zo fijn vindt aan moderne dans.
En ze vertelt over haar liefde voor dans aan de hand van haar ervaring met zwemmen.
Eva:
Ik heb dus vroeger best wel lang gezwommen.
En op een gegeven moment ging ik ook op wedstrijdniveau zwemmen en ging ik ook wedstrijden zwemmen.
Ik denk dat ik in mijn leven drie wedstrijden heb gezwommen.
Want ik vond het gewoon vreselijk.
Als in, ik stond op dat startblok en dan moest ik echt bijna overgeven van de zenuwen.
En ik voelde me gewoon alles behalve gelijkwaardig aan de andere zwemmers.
Want er zijn bijna geen mensen met dezelfde beperkingen als ik heb.
Dus het was sowieso vaak lastig om echt een equal tegenstander te vinden.
Een gelijkwaardige tegenstander.
En ik voelde me gewoon heel erg naakt en bekeken.
Alsof iedereen dan dacht van 'ach kijk, zij kan ook zwemmen'.
Ja, dat haat ik.
En hier bij de moderne dans en de duet die we maken en de choreografieën die we allemaal doen… sta je, en voor mijn gevoel, ik tenminste, veel meer in mijn kracht.
Ik ben veel gelijkwaardiger aan de andere dansers.
want waar ik hen tijdens het dansen nodig heb, hebben zij mij ook nodig.
Dus het is meteen veel meer gelijkwaardig,
wat mij een veel comfortabeler en veiliger gevoel geeft.
En ik voel me echt allesbehalve beperkt op dat podium en tijdens het dansen.
Dide:
Ook Sabine is trots op wat ze doet bij Introdans.
En niet alleen voor zichzelf, maar ook voor haar familie.
Onlangs verloor ze haar opa.
Met tranen in haar ogen vertelt ze wat het dansen voor haar doet.
Sabine:
En nu is mijn oma alleen en dat mijn opa nog daarboven is.
Maar, mijn opa zal ook echt heel erg trots zijn op mij.
Dat ik het echt mag gaan doen natuurlijk.
Dat ik echt ook voor hem straal.
Dat is echt superlief.
Dide:
Je doet het een beetje voor hem ook.
Sabine: Ja, dat ook, ja.
Dide:
En komt oma wel kijken?
Sabine:
Zeker.
Jordy:
Wat denk ik zo mooi is, en dat horen wij ook wel eens als we op tour zijn...
want ik doe vaak nu nog een nagesprek...
en wat we dan wel meer dan eens al hebben gehoord...
is dat mensen zeggen: wij hebben ook een kind met bijvoorbeeld het syndroom van Down.
En we hebben nooit gedacht dat zij dit zouden kunnen.
En wat eigenlijk nu Sabine zegt, of wat ik hoor door de woorden heen is,
ze mogen trots op me zijn, mijn familie.
En zo'n familie heeft natuurlijk heel veel, heel veel lief,
maar ook wel wat leed in zo'n leven.
En dat heeft wellicht elke ouder met elk kind.
Maar ook natuurlijk zorgen, weet je wel, van wat als ik er ooit niet meer ben?
En hoe gaat het dan met ze?
En ik denk dat het nu zo mooi is dat de mensen die met ons op reis zijn,
die slapen in hotels, soms de eerste keer in een hotel,
maar die raken gewend aan heel veel zelfstandigheid.
Dus het is niet alleen op het toneel staan of repeteren.
Maar Sabine die moet soms twee uur heen en twee uur terug reizen, alleen al hier.
Die is dus op pad met Yara, onze access worker.
Ze staat hier dan drie, vier uur te repeteren, maar straks in Apeldoorn te performen.
Ze is gewoon daadwerkelijk volledig in de wereld actief.
En als inspiratie voor mensen op het toneel.
En dat maakt mij ook heel trots.
En ik kan me zo voorstellen, en dat weet ik van de achterban,
dat dat iets is wat moeilijk in woorden te vatten is, als je dat bij je kind ziet.
Dide:
Er zijn nog talloze van dit soort verhalen,
waaruit blijkt hoe de projecten en ontmoetingen van Adriaan levensveranderend kunnen zijn.
Mensen die na jaren weer vertrouwen in hun lichaam krijgen.
Of eindelijk zichzelf durven te laten zien.
Adriaan:
Maar laat ik wel heel erg vooropstellen dat dat niet is waarom ik het doe.
Ik doe het echt omdat het me boeit om met die mensen theater te maken.
En dat ik misschien zo ijdel ben om te denken dat het anderen ook boeit.
Om zoveel mooie en verschillende mensen op toneel te zien.
En dat het een therapeutische bijwerking heeft voor sommige mensen.
Of dat het louterend is, dat is heel mooi, maar dat is als theatermaker voor mij niet het allerbelangrijkste.
Dide:
Wat is wel het belangrijkste?
Adriaan:
Dat er een heel goed product komt, vind ik heel belangrijk.
Dat er een mooie productie staat, dat het publiek meegenomen wordt,
dat je een esthetische of een artistieke ervaring krijgt,
dat je hart geraakt wordt, dat is voor mij heel belangrijk.
Dide:
Misschien is dat ook wel waarom iedereen zo graag meedoet.
Het gaat niet om jou of om je beperking. Het gaat om samen een zo goed mogelijk eindproduct neer te zetten.
Dide: Maar zouden dan niet alle gezelschappen inclusief kunnen werken?
Eva:
Ja, ik zou het gewoon
heel erg tof vinden als mensen deze vorm van kunst, want dat is het natuurlijk ook wel echt,
gaan zien als iets wat iedereen volgens mij sowieso in zich heeft. En dat ze zich beseffen
dat het dus echt niet uitmaakt in wat voor lijf of wereld of wie je geboren bent,
maar dat we echt allemaal kunnen dansen en dat we het ook echt allemaal in ons hebben om daarmee
een verhaal te vertellen. Ook als er drie mensen in de zaal, als er één iemand in de zaal die
hierdoor anders tegen dit soort dans gaat aankijken, tegen andere lichamen gaat aankijken,
dan hebben we al gewonnen. Dus vanuit die gedachtegang zou ik er 100% achter staan
dat alle soorten gezelschappen alle soorten mensen binnenhalen. Nee, eigenlijk niemand buitensluiten.
Dide:
Er zijn nog veel stappen te zetten op het gebied van inclusie.
Niet alleen mensen niet buitensluiten, maar ook actief faciliteren dat mensen mee kunnen doen.
Bij Introdans kunnen daar ook nog stappen gezet worden, vertelt Eva me.
Zo zijn er bijvoorbeeld geen invalide toiletten en zijn de studio's niet goed bereikbaar voor dansers met een beperking. Daar gaat hopelijk gauw verandering in komen.
Tot slot ben ik benieuwd welke veranderingen er al wel zijn gekomen door de Hubclub,
en door de andere ontmoetingen van Adriaan.
Adriaan:
Ik denk in de danskunst, dat Introdans een bijdrage levert, en best wel behoorlijke bijdrage ook aan het inclusief denken.
Of het geïntegreerd denken over het maken van producties.
En dat heeft het publiek in die twintig jaar dat ik die ontmoetingen doe, heeft daaraan moeten wennen.
Wat ik zei van: ‘tenenkrommend met de oude vrouwen op het toneel’
tot 'ik ben zo ontroerd en het is zo bijzonder om dit te zien’, of ‘wat was dat een prachtig stuk’.
Dat zijn ontwikkelingen die gaande zijn en die moeten nog door.
En door is dat het natuurlijk wordt, laat ik het zo zeggen.
Kunst is bij uitstek een voertuig voor veranderingen.
Omdat het mensen op hun gevoel aanspreekt en op hun rationaliteit bevraagt.
en wakker schudden, misschien ook af en toe licht shockeert.
Dus ik denk dat kunst een heel goed middel is om verandering in gang te zetten.
Eva:
We veranderen de wereld door, denk ik, heel erg te doen waarin we in onze kracht staan.
Op een manier waarop we gelijkwaardig zijn aan elkaar.
En worden uitgedaagd op een manier waarop we dat dus niet altijd worden.
En dat vervolgens laten zien aan het grotere publiek.
Jordy:
Het werpt zijn vruchten af en ze spelen de theaters plat vanuit al die eerlijkheid en oprechtheid.
Die blijkbaar de samenleving en onze sector meer nodig had dan wij misschien ook nog wel wisten.
Dan gaat het ineens niet meer over inclusie, en natuurlijk willen we de wereld een beetje veranderen., maar dat is allemaal bijzaak.
Uiteindelijk genieten we gewoon van samen werken en collega's zijn.
Zo simpel kan het eigenlijk zijn, denk ik.
Sabine:
De boodschap is namelijk, je moet gewoon altijd geloven in jezelf inderdaad.
En ook voor de mensen eigenlijk.
Het gaat om wie je echt bent.
En dat je je kan stralen.
Ook voor jezelf, maar ook voor de ander.
Dide:
Geloof in jezelf.
En kom kijken naar deze te gekke nachtclub vol met dansers uit allerlei verschillende werelden.
Van 25 mei tot en met 15 juni kan je door heel het land kijken naar HubClub’23.
Kijk voor alle actuele speeltijden op introdans.nl.
Dank voor het luisteren naar Wij zijn Kunstenaar, een podcast van het Vrienden Loterij Fonds.
Abonneer je op de podcast om onze aankomende afleveringen niet te missen.
In deze aflevering sprak ik Adriaan Luteijn, Eva Eikhout, Jordy Dik en Sabine van Riel.
Deze podcast is een productie van de Makers Podcast en werd gemaakt door mij, Dide Vonk.
De muziek die je hoort is van David Schwarz en de audio mixage is gedaan door Sonja Vos.
HubClub’23 kon gemaakt worden mede door steun van het Vriendenloterijfonds.
Meer weten over de mooie projecten die zij ondersteunen? Ga naar vriendenloterijfonds.nl