Subscribe
Share
Share
Embed
Het Havenbedrijf Rotterdam werkt samen met bedrijven in de haven en de overheid aan een toekomstbestendige haven. Een haven waar bedrijven nu en in de toekomst kunnen floreren en zorgen voor inkomsten en banen. En dat alles met een zo minimaal mogelijke impact op het klimaat en de natuur.
Want als je het niet samen doet, lukt het niet, en samen gaat het beter.
Celwin Frenzen:Welkom bij met Groene kracht vooruit. De podcast waarin we vol in de energietransitie in de Rotterdamse haven duiken. In dit tweede seizoen kijken we naar projecten binnen de tweede pijler van de energietransitie, zoals het havenbedrijf Rotterdam die hanteert. Hierin draait het allemaal om het nieuwe energiesysteem. Als we kijken naar het nieuwe energiesysteem, zijn waterstof en offshore wind van groot belang.
Celwin Frenzen:Twee op het oog verschillende dingen die toch ook weer behoorlijk veel met elkaar te maken hebben. Om erachter te komen wat precies heb ik afgesproken met Eric van der Heijden van Havenbedrijf Rotterdam en Karin de Latthouder van Eneco. Erik werkt voor de afdeling New Business en Portfolio. Deze afdeling werkt aan de energietransitie in de Rotterdamse haven. Maar wat is zijn functie precies?
Erik van der Heiden:Ik ben daar met name bezig met waterstof en dan meer specifiek alle projecten voor de productie van groene waterstof in de haven van Rotterdam.
Celwin Frenzen:Voor de toekomst is waterstof dus van groot belang. Maar waarom is waterstof zo belangrijk voor de Rotterdamse haven?
Erik van der Heiden:Ja waterstof is, wij zien waterstof als een essentieel onderdeel van de energietransitie en de haven van de toekomst. Nou met name voor de energietransitie en ook de grondstoffenransitie. We werken aan een nieuw energiesysteem wat gebaseerd gaat zijn op elektriciteit en waterstof, ter vervanging van een fossiel gedreven energiesysteem en ook voor de industrie die nu eigenlijk bijna alle grondstoffen energie die zijn ook gebaseerd op fossiele grondstoffen en daar gaat waterstof ook een langere rol spelen als dus als grondstof voor de industrie.
Celwin Frenzen:Je hoorde Eric zojuist al groene waterstof benoemen. En in eerdere afleveringen hebben we ook wel eens over grijze en blauwe waterstof gehoord. Wat betekenen deze kleuren? Waterstof is niet nieuw hè.
Erik van der Heiden:In de haven Rotterdam wordt nu ook al waterstof geproduceerd. Dat noemen we grijze waterstof en dat is gebaseerd op fossiele grondstoffen, aardgas. Maar bij de productie daarvan komt heel veel Kooldioxide vrij. Dat doen we nu, maar daar willen we kijken of dat niet beter kan in de toekomst. Maar dus ook in Rotterdam gebeurt er nu al.
Erik van der Heiden:Partijen als Ellquiden Air Products, die produceren nu al grijs water in Rotterdam, omdat we met name nodig hebben in de raffinaderijen.
Celwin Frenzen:En in die raffinaderijen waar waar wordt het dan voor gebruikt? Wordt het gebruikt van de ontzwaveling van brandstoffen. Het ontzwavelen van brandstoffen. Misschien heb je wel eens gehoord van zure regen. Een fenomeen dat vroeger zorgde voor veel schade in met name de natuur.
Celwin Frenzen:Dat kwam doordat er onder andere zwavel in brandstoffen zat en dat neersloeg met de regen. Met waterstof ontzwavelen ze de brandstoffen om zo die zure regen tegen te gaan. Terug naar Erik. Hoeveel waterstof produceren we nu al in de Rotterdamse haven?
Erik van der Heiden:Een half miljoen ton waterstof en dat is nou ja dat is echt wel substantieel.
Celwin Frenzen:Oké grijs weten we dan, dat komt uit fossiele brandstoffen, blauwe waterstof,
Erik van der Heiden:wat is dat dan? Nou een volgende stap zou je is als je vervolgens die Kooldioxide die vrijkomt bij de Brusselse grijze waterstof, als je die gaat afvangen en gaat opslaan, dan wordt het blauwe waterstof. Oké. En nou ja die stap die gaat ook in Rotterdam gebeuren, we hebben hier het portals project, Carbon capture storage, waardoor ze ook een gedeelte van de grijs waterstof die geproduceerd worden ook blauw gemaakt gaat worden. Maar uiteindelijk zien we dat dat groene waterstof, volledig duurzame waterstof, dat dat is waar we veel investeringen in verwachten.
Erik van der Heiden:En goede waterstof is als je dus niet fossiele brandstof grondstof gebruikt, maar duurzame energie. Elektriciteit, dus kan met name zon en wind. Dus daar komt bij dat proces komt verder geen Kooldioxide vrij, maar het is wel essentieel dat je ook dus ook groen opgewekte stroom gebruikt En voor grootschalige productie van groene waterstof in Rotterdam is dat met name eigenlijk de de wind op zee. Ja. Van de grote windparken op zee die gebouwd gaan worden.
Erik van der Heiden:Nou dat proces van het maken van groene waterstof door middel van elektriciteit dat doen we elektrolyse en dus een apparaat waarmee dat gebeurt dat doen we een electallizer.
Celwin Frenzen:Daar kom ik straks graag nog even op terug. Eerst nog even naar dat waar we waterstof voor gebruiken. Is het alleen voor ontzwaveling van brandstoffen of?
Erik van der Heiden:Nee zeker niet zeker niet. Op dit moment wordt de zwaard gebruikt dus wel voor die toepassing. Nou ja dat is één van de eerste stappen waar we dat dus willen vervangen van grijs naar groene waterstof. Maar wij zien wel de grootste eerste toepassing in de industrie, En dat is met name ook als grondstof voor de industrie. Ook er zijn veel plannen ook om in Rotterdam duurzame brandstoffen te gaan maken.
Erik van der Heiden:Denk aan biobrandstoffen, maar ook synthetische brandstoffen, onder andere voor de luchtvaart. Daar is ook waterstof voor nodig. Maar je kunt bijvoorbeeld ook denken aan bunkering, dus de brandstof schepen. Dan zal voor die waterstof waarschijnlijk eerst nog bijvoorbeeld methanol of ammonia gemaakt worden. Maar daar zien we ook een grote toename.
Erik van der Heiden:En in algemeen voor de industrie, de productie van ammonia dat doe je met waterstof voor de productie van kunstmest. Daar zal veel groene waterstof voor nodig zijn. Maar met name ook de staalindustrie. Die zit niet zozeer in Rotterdam, maar er wordt wel heel veel energie doorgevoerd onder andere naar Duitsland. Maar daarnaast ook de mobiliteit, ook nu al.
Erik van der Heiden:En dan moet je denken met name aan het zwaar transport. Dus ook vrachtwagens die zullen gedeeltelijk elektrisch gaan worden, maar ook gedeeltelijk met een gedeelte waterstof. En er zijn nu ook al waterstof tankstations in Rotterdam, er horen een paar nieuwe gebouwd. Dus dat is ook een, nou ik heb op korte termijn al een afname van waterstof, maar de grote volumes zijn wel de industrie.
Celwin Frenzen:De kleur van de waterstof vertelt dus meer over de mogelijke CO2-uitstoot tijdens het productieproces. Voor de toekomst wordt er gekeken naar groene waterstof, omdat hier geen CO2-uitstoot bij vrijkomt. Welke projecten lopen er nu al op het gebied van groene waterstof in Rotterdam?
Erik van der Heiden:Ja, nou in Rotterdam wordt er al één electallizer gebouwd, dat is het project Holland Hize 1 van Shell, dat is een tweehonderd megawatt electroizer en dat is dat is echt substantieel, dat is dat is op het moment dat die de bedoeling is dat die in tweeduizend vijfentwintig operationeel is en dan zal het ja de echte grootste van van Europa zijn. Maar Shell is een van die partijen, die gebruiken dus zelf grijze waterstof in hun raffvenderij, die ze willen vervangen door groen en die willen ook een rol gaan spelen in de toekomstige waterstofmarkt. Maar daarnaast zijn er meerdere partijen, ook BP, dat ook een referendum heeft, is samen met HJC, een projectontwikkelaar voor laatste projecten. Zij zijn bezig met de voorbereidingen voor een project van tweehonderdvijftig megawatt, dus zelfs iets groter dan die van Shell. En ook airlycide.
Erik van der Heiden:Dat is één van de leveranciers nu van grijze waterstof. Dus al die partijen die hebben dus alle footprint in Rotterdam. En die zijn er eigenlijk zeg ik zeg de early movers die in ons toegekomen zijn gekomen zijn van hé wij willen groene waterstof gaan produceren in Rotterdam.
Celwin Frenzen:En al die projecten komen die dan gewoon op hun bestaande plans of komen die bij elkaar te staan?
Erik van der Heiden:Ja, deze projecten die komen samen op het zogenaamde waterstof conversie park op de Maasvlakte en er is destijds bewust voor gekozen om deze projecten samen te brengen op één strategische locatie om zo ook de infrastructuur te kunnen bundelen. Want met name de infrastructuur in Switch projecten is echt complex. Ook gelet op heel veel toekomstige infrastructuur en het ruimtegebruik wat dat nodig heeft. Dus dat wilden we zo efficiënt mogelijk doen. En om dit is te bundelen, nou is het ook dus ook gelukt om om dit project dus ook van de grond te krijgen.
Erik van der Heiden:Mede daardoor komt Shellders al ook vorig jaar wel zo'n FID. Ze investeringsbeslissing nemen voor hun project. De Maasvlakte is een strategische locatie en dat heeft met name te maken met het hoogspanningsnet. Deze projecten hebben dus heel hoog vermogen nodig. Dus moeten aangesloten worden op het hoogspanningsnet van Tennet.
Erik van der Heiden:En op de Maasvlakte ligt al een heel sterk net. Dat heeft te maken omdat er nu nog twee kolencentrales staan. Die gaan uit bedrijf, maar dat gaat de komende jaren tot tot zeven gigawatt ook aan aan voedingskabels van wind op zee gaat daar aangesloten worden. Vier projecten. Mede daarom is eigenlijk de Maasvlakte een van de weinige plekken ook waar geen congestie is.
Celwin Frenzen:Nee, geen netconcestie meer dan?
Erik van der Heiden:Tennet is daar ook nu een nieuw hoogspannings station aan het bouwen. Driehonderdtachtig KV, dus het hoogste spanningsniveau waarop al die windparken aangesloten gaan worden. En deze electorizers op het conversie park worden daar ook op aangesloten. Nou prettig voor Tennet, want die kunnen allemaal met via eenzelfde tracé kunnen ze al die projecten kunnen ze aansluiten en ook omdat dus een gedeelte van de stroom die dus van de wind op zee gaat komen meteen omgezet gaat worden in waterstof, maar dat betekent dus dat het niet alle stroom dus ook verder het net opgevoerd hoeft te worden. Dus het zorgt ook mede voor een ontlasting van het net.
Erik van der Heiden:Het heeft ook een ander voordeel, want ook electallizers die produceren restwarmte, Omdat dat allemaal samen is, is dat ook efficiënt om er straks in de toekomst gemeenschappelijk uit te koppelen en dus ook in te voeden in een warmtenet. Precies. En dit zou de tweede fase kunnen zijn met warmte van de maasvlakte die ook naar gekoppeld komen op dat warm internet.
Celwin Frenzen:Op de conversieparken komen dus allemaal gloednieuwe groene waterstoffabrieken. Ik ben benieuwd of dit de enige plek is waar groene waterstoffabrieken komen of dat er op meer plekken in de haven waterstof geproduceerd gaat worden.
Erik van der Heiden:Ja, nee zeker. Dit zijn zogezegd dit zijn paar van de early mover projecten, maar er zijn meerdere initiatieven en eentje die ik ook specifiek wil noemen is Uniper. Uniper die hebben een kolencentrale op de Maasvlakte. Die moet in tweeduizend dertig, moet die dicht vanwege Nederlandse wetgeving en die zijn dus ook met plannen bezig om te kijken hoe kunnen wij nou die die locatie dus ombouwen naar een duurzame energie hub om te zeggen. En die willen dus ook daar groene waterstof gaan produceren.
Erik van der Heiden:En in dit geval is dat ook echt heel logisch, want daar ligt al een aansluiting op het hoogspanningsnet. Zouden ook gebruik kunnen maken van de koeling die er al is, van de kolencentrale. Dus het is een hele strategische locatie. Wij als de Havobedrijven ondersteunen dit 10 zeerste, want er is gebrek aan ruimte in de haven. Nieuwe locaties zijn schaars, Dus veel deze ontwikkelingen zullen ook op bestaande locaties moeten komen.
Erik van der Heiden:Ja. Dus en daar is dus nou die locatie voor Uniper is daar een heel goed voorbeeld van.
Celwin Frenzen:Ja, precies.
Erik van der Heiden:Dus dat soort transformaties die die die steunen we. Uniper wil daar vijfhonderd megawatt gaan produceren, in ieder geval wat in tweeduizend dertig operationeel moet zijn. Oké. Maar daarnaast is er ook onlangs een nog een nieuw project aangekondigd en dat is Eneco, die gaan de Eneco electroizer gaan ze bouwen en bij hun is er ook een koppeling. Eneco heeft een gascentrale, Eneco Gen in Rotterdam en het idee is ook dat zij gebruik gaan maken ook van onder andere de hoogspanningsaansluiting van die centrale en dus ook daarnaast een electorizer gaan bouwen.
Erik van der Heiden:Maar eigenlijk zou ik zeggen ook gebaseerd op het succes van het eerste conversiepark, want dat wordt nu ontwikkeld, maar het is ook al volgeboekt. En er zijn meer projecten, meer partijen die die bij ons komen die ook in Rotterdam waterstof willen gaan produceren. Mhmm. Dus we zijn al bezig met een tweede onversie park.
Celwin Frenzen:Oké.
Erik van der Heiden:Dat zou je dan ontwikkelen. Ook op de Maasvlakte, ook gekoppeld aan datzelfde hoogspannings station van Tennet. En er is ook een nadruk link met de projecten van wind op zee, want een aantal daarvan en in dit geval specifiek IJmuiden ver Beta, daarvan heeft de overheid de eis gesteld dat je ook een systeem integratie moet toepassen, dus een gedeelte van de stroom die je wilt gaat opwekken die moet je ook omzetten in ja, die moet je ook direct omzetten om zo ook zeg maar het net te ontlasten en daarvoor is dus waterstof een hele goede oplossing. En dat dat wil wij ook faciliteren. En in totaal hebben we nu nou ja, zouden we dan tot twee en een half giga watt aan groene waterstof project project projecten moeten komen In tweeduizend dertig in Rotterdam.
Erik van der Heiden:Ja. En dat in relatie tot de ambitie van Nederlandse overheid die vindt dat we vier giga watt arronene waterstof in Nederland moeten produceren. Dus in Rotterdam denken wij daar aan een groot gedeelte daarvan volgens week mee willen nemen. Maar goed, de partijen in de haven die vragen er ook om.
Celwin Frenzen:Groot gedeelte dus hierzo en dat is dan allemaal groene waterstof. Zijn er ook nog ideeën voor blauwe waterstof?
Erik van der Heiden:Ja, blauwe waterstof zullen we ook nodig hebben. Door het portos project gaat dus ook Elekide en haar product blauw water produceren. Die hebben toevallig afgelopen jaar ook allebei al een investeringsbrissing genomen om dat echt daadwerkelijk te gaan doen. Dus om die Kooldioxide afvanginstallatie ook te gaan bouwen. Maar daarnaast hebben we nog een initiatief dat ik kan noemen, het zogenaamde Hvision project.
Erik van der Heiden:Dat is een initiatief van meerdere partijen die daarnaast nog een nieuwe fabriek willen bouwen voor de productie van blauwe waterstof, maar daarvan willen ze geen aardgas gebruiken, daar willen ze rechtsgassen gaan gebruiken die vrijkomt nu bij onder andere af en toe rijden. Die restgassen die worden nu met name verbrand. Dan hebben we gezegd nou dat is het beter om die zin ook om te zetten in waterstof.
Celwin Frenzen:Een stuk circulair natuurlijk dan het gewoon wegbranden en dat het weg is. Zeker. Er komen dus een hoop projecten aan op het gebied van waterstof in Rotterdam. En sommige zijn zelfs al in ontwikkeling. Ik zoom graag even in op één van de nieuw aangekondigde projecten die Eric zojuist benoemde, namelijk de Eneco electrizer.
Celwin Frenzen:En daarvoor heb ik afgesproken met Karin de Lathhouder, COO assets bij Eneco.
Karen de Lathouder:We zijn voornemens om een elektorizer te maken die maakt groene waterstof uit elektriciteit die is opgewekt door wind op zee. Die groene waterstof kun je weer in de industrie
Celwin Frenzen:gebruiken. En hoe groot gaat die electorizer dan worden? Waar moeten we aan denken?
Karen de Lathouder:Nou, groot als in twintig voetbalvelden, dat is ongeveer hoe groot het
Celwin Frenzen:Ja.
Karen de Lathouder:Hoeveel die produceert is tachtig kiloton waterstof jaarbasis.
Celwin Frenzen:Dus in concrete cijfers is dat tachtig miljoen kilo, dat is best wel heel veel natuurlijk. En hoeveel Kooldioxide bespaar je we daar dan mee?
Karen de Lathouder:Nou, het is ongeveer één kilo van deze water bespaard tien kilo Kooldioxide, dus tien keer zoveel.
Celwin Frenzen:Ja, dus dan kijken we niet naar tachtigmiljoen kilo maar naar achthonderdmiljoen kilo Kooldioxide die je minder uitstoot.
Karen de Lathouder:Ja vergeleken met als je grijze waterstof zou produceren.
Celwin Frenzen:Een electroizer. Je hoorde Eric er zojuist ook al even over. Met zo'n electroizer produceren we waterstof. Maar hoe werkt electroyse nou precies?
Karen de Lathouder:Nou, electroyse is eigenlijk het splitsen van water door elektriciteit. In het kort kun je dat doen door electroizer en die werken allemaal net even anders in verschillende types. Maar wat er eigenlijk gebeurt, H2O, water, en daar zitten ze eigenlijk al in, H2 waterstof en de O voor zuurstof, die wordt gesplitst in waterstof en zuurstof. Nou, het heeft een positieve en een negatieve pool, net als een batterij. Dus je verbindt eigenlijk die plus pool van die batterij, die hang je bij wijze van spreken in een bakje water en die min pool ook en dan heb je een negatieve kant en een positieve kant gecreëerd.
Karen de Lathouder:Als je nou onder die invloed van die elektriciteit, splits je dat water en dan gaat eigenlijk die waterstof gaat bewegen naar de ene kant en die zuurstof komt aan de andere kant vrij. Dus je creëert een stroompje doordat je dat doet en die waterstof en die zuurstof die bubbelen allebei omhoog, gelijk al als een gas, dus dat kun je opvangen. Aan de ene kant waterstof en aan de andere kant zuurstof.
Celwin Frenzen:En hoe gaat het dan verder? De zuurstof die gaat, neem ik aan, gewoon de lucht in en wat gebeurt er dan met die waterstof? Hoe vang je dat af?
Karen de Lathouder:Ja die waterstof die is de waterstof, dat is een gas. Nou, daar kun je, dat vang je dan op en dat compromeer je en dat kun je dus in de waterstofbekboon stoppen die gepland is. Aan de andere kant de zuurstof, die kan de lucht in, maar het is natuurlijk veel mooier als we die zouden kunnen gebruiken in industrie, want het is hartstikke zuivere zuurstof die daar gemaakt
Celwin Frenzen:wordt. Die zuurstof die dan vrijkomt, wat kan je daar allemaal mee doen?
Karen de Lathouder:Nou daar kan je hartstikke veel dingen mee doen. Dus naast de standaard toepassing van laboratoria of ziekenhuis kun je zuurstof ook industrieel gebruiken om efficiëntie van processen te verbeteren. Metaalindustrie, voedselindustrie, maar ook in raffinage, petrochemische industrie voor de productie van kunststoffen.
Celwin Frenzen:Bij elektrolyse komt best wel veel warmte vrij natuurlijk. Zijn jullie ook voornemens om die warmte dan af te vangen voor bijvoorbeeld een warmtenet of daar iets mee
Karen de Lathouder:te doen? Ja, dus net zoals voor zuurstof is het project daar wel op voorbereid, maar ook daar moet eerst weer weten wat ga ik er dan mee doen. Maar de electrolizer is erop voorbereid, net als de electrolizers die in het in het Conversiepark gepland zijn. Dus allemaal gepland voor zuurstof en warmteontkoppeling. Maar je kan er ook voor kiezen om het uiteindelijk niet te gebruiken om het wel de lucht in te blazen.
Karen de Lathouder:Ja, we hebben in Nederland natuurlijk hartstikke veel energie nodig en ik denk niet dat het allemaal met elektriciteit gaat, weer vanwege diezelfde netconcressie. Warmte is daar een uitstekend alternatief voor om onze huizen te verwarmen, want als we allemaal massaal aan de warmtepomp gaan die elektrisch is, dan trekken we het net onderuit. Dus je moet een combinatie maken van ook warmte voor de verwarming van huizen. Dus waterstoffabrieken produceren best wat warmte. Nou en we gaan de warmtelink aanleggen.
Karen de Lathouder:Dat lijkt mij een één en één is twee situatie, dus daar moeten we zeker gebruik van gaan maken.
Celwin Frenzen:Eneco wilde electrizer naast hun bestaande gas gestookte elektriciteitscentrale in Rotterdam gaan bouwen. Is het dan ook de bedoeling dat deze centrale in de toekomst op de groene waterstof gaat draaien?
Karen de Lathouder:Nou, die elektriciteitcentrale draait nu op aardgas, daar komt Kooldioxide bij vrij. We willen in tweeduizend vijfendertig klimaatneutraal zijn, dus dat betekent dat we die CO2-uitstoot weg willen nemen. Nou, dat kun je op meerdere manieren doen. Je kunt het afvangen, maar je kunt ook op waterstof gaan stoken. Nou is groene waterstof veel duurder dan blauwe waterstof, dus blauwe waterstof zou hier een veel logischer oplossing voor zijn.
Celwin Frenzen:Waar gaan jullie de waterstof dan voor gebruiken? Is dat wel eigen gebruik of gaat het alleen maar in de bebekken die je net al noemde?
Karen de Lathouder:De eerste instantie, in eerste instantie is de markt die we voorzien is de moeilijk hard to a beet noem je dat. Dus dat is met name de industrie waar Kooldioxide veel vrijkomt en die op niet veel andere manieren CO2-neutraal te maken zijn. Dus zware industrie raffinaderijen die kunnen die groene waterstof heel goed gebruiken om hun producten te produceren. Je zei
Celwin Frenzen:net al even, we zitten nu nog in de vergunningsfase. Hoe ziet de planning eruit? Wat is de verwachting? Wanneer willen jullie gaan kunnen bouwen en operationeel zijn en dat soort dingen allemaal?
Karen de Lathouder:Ja, zo We zitten nu in een vergunningsfase. Nou zo'n vergunningproces dat duurt best wel even, dan gaat vaak een jaar of anderhalf jaar gaat daar overheen. Dus die hebben we nu net ingediend, dus dan zit je al in twintig vijfentwintig, twintig zesentwintig. Dan is het de bedoeling dat we als we die vergunning hebben en we hebben in principe een business case, dus dat je voldoende klanten hebt en een idee hebt van ik ga hier waterstof maken, wie gaat het van mij kopen? Dat is belangrijk.
Karen de Lathouder:Nou dan kun je een file investment decision nemen en als je die hebt dan ga je bouwen. Nou dat gaat ook nog eens zo twee drie jaar overheen dus ik verwacht geen productie voor twintig negenentwintig tweeduizend dertig. We gaan
Celwin Frenzen:dus veel waterstof nodig hebben in de toekomst. Niet alleen voor in de Rotterdamse haven, maar ook voor doorvoer naar andere industrieën in het achterland. Gaan we al die waterstof dan wel lokaal produceren?
Erik van der Heiden:Nee, nee. Het is nu de eerste projecten zijn dus wel lokaal. We hebben die Noordzee en we kunnen dus die winkelcentrum goed gebruiken om redelijk competitief die groene waterstof te gaan produceren. Maar daar zit wel een limiet op. Wij verwachten dat in tweeduizend vijftig twintigmiljoen ton aan waterstof in de haven gebruikt en door de haven zal stromen.
Erik van der Heiden:Gebaseerd op de energiestromen die we nu ook hebben. Daarvan denken we dat maximaal tien procent, twee miljoen ton lokaal geproduceerd kan worden. Omgerekend zou dat dan twintig gigawatt aan elektrolyse zijn. Dus dat, ja we zien dat dat is echt wel de max van die we kunnen verwachten die bijvoorbeeld Noordzee geproduceerd gaat worden. Groot volume maar tonminton dus die andere negentig procent die verwachten we dat geïmporteerd zal gaan worden.
Celwin Frenzen:Een punt waar ik nog heel erg benieuwd naar ben maar Erik nog niet gevraagd heb. Van productie tot import. Welke rol speelt het havenbedrijf hier nou precies in?
Erik van der Heiden:Ja, wij hebben als havenbedrijf hier een faciliterende rol maar die nemen we ook heel erg nadrukkelijk hierin. Wat gezegd, waterstof is belangrijk voor ons, dus deze projecten die ondersteunen wij ook. Traditioneel zou je kunnen zeggen zijn wij slechts de Landlord, dus wij stellen grond ter beschikking voor deze projecten. Dat doen we in deze gevallen dus dus ook hè onder andere het Conversiepark. Ja.
Erik van der Heiden:Maar wij nemen nadrukkelijk daar een een grotere rol. Onder andere ook met het faciliteren van die infrastructuur. En dat Waard Conversiepark, nou ja dat is eigenlijk een heel goed voorbeeld daarvan. Dat zijn we samen met die partijen gaan ontwikkelen en we hebben daar ook een leidende rol genomen richting de belangrijkste stakeholder. Dus ook onder richting Tennet, voor het aansluiten van die investeringen van die oogspanningaansluitingen.
Erik van der Heiden:Dat wij zeggen van als wij nou zorgen dat die partijen gewoon allemaal bij elkaar komen op één plek, dan maakt het voor jullie makkelijker om in die investeerder te investeren. Nou, we zijn ook best trots op zeg maar, dat dat ook gelukt is. En dat idee van dat concept van dat Water- of conversie park, daar moeten we dus ook nogmaals verder uit ronden op meerdere locaties.
Celwin Frenzen:En is dat dat conversie park dan? Dus dus een samenwerking dus tussen echt heel veel partijen waar waar het havenbedrijf een rol gespeeld, is dat nou een
Erik van der Heiden:uniek project in de wereld? Ik denk het zeker. Sowieso het project van Shell dat is echt een landmark project,
Karen de Lathouder:dat is
Erik van der Heiden:echt op dit moment een uniek project, een van de weinige projecten die al de investeringsbeslissing hebben genomen en dan straks over een aantal jaren ook die andere projecten daar officieel zijn. Dan heb je bijna één gigawat electrolyse op één plek. Dat is echt wereldwijd wel op dit moment wel van een unieke schaal, maar ook we zien ook dat concept om ook partijen ook projecten te bundelen en de infrastructuur ook zaterdagavond die fabriek aan te leggen, nou dat is ook wel een concept wat we ook wel uitdragen. Ja. Wat ook op andere plekken in de wereld wel met interesse naar gekeken wordt.
Celwin Frenzen:De ontwikkeling van de waterstofeconomie biedt veel mogelijkheden en kansen, Maar tegen welke uitdagingen lopen we nog aan?
Erik van der Heiden:Waterstof is een nieuwe markt die nu heel snel aan het groeien is. Heel veel mensen zijn er mee bezig. Alleen de markt is nog nieuw, die moet zich nog ontwikkelen. En de belangrijkste uitdaging die er gewoon is, is simpelweg de kosten. Groene waterstof is gewoon nog nu veel duurder dan de productie van grijze waterstof.
Erik van der Heiden:Komt mede door dat er nog relatief kleinere projecten zijn, we hopen dat in de toekomst dat die kosten naar beneden gaan door de opschaling. Ook in dit geval moet er heel veel extra kosten gedaan worden in de nieuwe infrastructuur, maar dat is nog een grote uitdaging en daarom zijn die projecten nog wel afhankelijk ook van subsidies. Dus daar speelt de overheid ook een belangrijke rol in. En daarnaast, ondanks dat we weten dat de waterstof nodig is, dat ook een aantal afnemers, dus onder andere die buyirefineries, ook die staalindustrie, die zijn al echt met projecten bezig waar ze die waterstof echt voor nodig gaan hebben. Ze nemen nog een wat afhoudende houding aan als het komt tot contracten.
Erik van der Heiden:Dat heeft ook te maken met die onzekerheid van de prijs. Maar omgekeerd, de partijen die moeten investeren in de Actflijsten hebben wel bepaalde zekerheid nodig voor die afname. Dus je krijgt eigenlijk een beetje het klassieke kip-ei dilemma, dat ze nog een beetje op elkaar zitten te wachten. En daarom is het ook belangrijk dat er partijen zijn die wel een voortrekkersrol nemen, die dus ondanks de risico's wel zeggen joh, ik neem al wel mijn investeringbeslissing zoals onder andere Shell ook doet. En een andere onzekerheid die er is, is ook gewoon is de wet en regelgeving.
Erik van der Heiden:Heeft te maken met de voorwaarden waar de projecten aan moeten voldoen, Maar ook dat ook de overheid zal ook afname verplichtingen moeten gaan stellen voor het verplicht gebruik van groene waterstof. Daar zijn nu wel al een aantal regelingen voor bekend op zowel nationaal niveau als Europees niveau, alleen dat moet nog echt vorm krijgen en die zijn nog niet definitief. Dus die onzekerheid maakt het ook nog moeilijk. En los dat het technisch allemaal wel zou moeten kunnen, zit er ook nog best wel uitdagingen aan in de opschaling van de fabriek. Proven Technologology, maar je gaat wel opschalen, is nog niet gedaan.
Erik van der Heiden:Die wazsobackboon moeten wel zijn en de hoogstwarbaarheid moeten wel zijn. Daar werkt Tennet heel hard aan en ook gast werkt aan, alleen die hebben ook te maken met heel veel projecten met een tekort van arbeidskrachten, dus het is wel essentieel dat die eventueel ook op tijd klaar is.
Karen de Lathouder:En daar
Erik van der Heiden:kan ook geen garantie voor gegeven worden. Deze vraag stelde ik
Celwin Frenzen:ook aan Karin van Eneco. Zij beaande de punten die Eric zojuist benoemd, waaronder de uitdaging om de groene waterstof economie op gang te krijgen. Toen ik haar vroeg hoe zij denkt dat ze dit moeten doen, zei ze het volgende.
Karen de Lathouder:Om echt op gang te komen en dan zou ik zeggen samen. Ik was gisteren op de Roadmap celebration for Wind-off-shore in Amsterdam en daar was het codewoord echt samen, want als je het niet samen doet, lukt het niet en samen gaat het beter en dan heb ik het over samen tussen de sectoren, want het zijn allemaal dezelfde elektronen uiteindelijk die door de wind worden opgewekt, waar je auto's mee wil laten rijden, waar je waterstof van wil maken, waar je van wil elektrificeren. Dus je ontkomt er haast niet aan om door de verschillende sectoren heen. Dat geldt ook voor waterstof. Industrie heeft waterstof nodig, transport zwaard, transport scheepvaart.
Karen de Lathouder:We willen daar ammoniak van gaan maken. Als je daar niet samen kijkt van hoe optimaliseren we het systeem, systeemdenken, dan lukt het niet. En ik denk ook vanuit Den Haag, de ministeries, dat daar samen in één richting wordt gewerkt. Dus kom je nu ook nog wel dat je van het ene deurtje naar het andere gaat. Je komt er uiteindelijk wel, maar het is een heel wat langer proces dat er misschien af en toe verschillende geluiden of verschillende richtingen uit verschillende ministeries komen.
Karen de Lathouder:Dus ook daar zou samen heel erg helpen. Ja, en tot slot moeten we niet vergeten de samenleving mee te nemen, want als je niet begrijpt wat er in je achtertuin gebouwd wordt of wat er eigenlijk aan de hand is, dus eerlijkheid naar de samenleving. Wat zijn we aan het doen? Wat betekent dit? Wat is dit voor vergunning?
Karen de Lathouder:Waar willen we nou naartoe? Het grotere plaatje. Dat gaat helpen, want anders krijg je elke keer een procedure hier of iets waar mensen zeggen nou, natuurlijk niet, ik ga een procedure beginnen. Dat dat is ook belangrijk.
Celwin Frenzen:Daar ligt de sleutel, niet alleen voor de groene waterstofeconomie, maar voor de gehele energietransitie. We moeten het samen doen. Elke aflevering sluit ik af met dezelfde vraag voor al mijn gasten. Deze keer stel ik de vraag aan Erik van der Heijden.
Erik van der Heiden:Hoe gaat hij zelf
Celwin Frenzen:met groene kracht vooruit?
Erik van der Heiden:Ik, nou ja, specifiek om deze reden wil ik het havenbedrijf gaan werken. Dus ook om concreet bij de energietransitie bezig te zijn
Celwin Frenzen:en
Erik van der Heiden:om daar ook impact te maken met concrete projecten. Maar ook privé inderdaad is dit wel een drijfveer voor mij. Nou bijvoorbeeld ik rij al via elektrisch en echt volledig elektrisch en ook op vakantie enzo. Dus dat ja, naar veel tevredenheid. Maar daarnaast maak ik ook veel gebruik van het OV om te reizen.
Erik van der Heiden:Ons huis, we wonen in een vrij oud huis, midden dan honderd jaar oud, is redelijk geïsoleerd al, maar ook voorjaar gaan de zonnepanelen ook het dak op, is de planning. Maar iets anders ja, ik heb een gezin met drie jonge kinderen en ook thuis zijn wij bewust met duurzaamheid bezig. We proberen zo min mogelijk vlees te eten. Maar we denken ook na bijvoorbeeld over zuinig zijn met energie in huis. Zo min mogelijk aan aan verspilling te doen.
Celwin Frenzen:In de volgende aflevering van met groene kracht vooruit.
Sarah Arntz:Op dit moment hebben we ongeveer vier komma zeven gigawatt wind op zee. En de ambitie is dat dat in twintig vijftig zeventig gigawatt is.
Celwin Frenzen:Dank voor het luisteren naar Met Groene Kracht vooruit. Dank aan mijn gasten Erik en Karin voor hun waardevolle bijdrages in deze aflevering. In de volgende aflevering duiken we vol in de wereld van offshore wind. Wil je tot die tijd meer weten over deze podcast en over de energietransitie in de Rotterdamse haven? Neem dan een kijkje op port of Rotterdam punt com slash groene kracht.
Celwin Frenzen:Krijg je geen genoeg van onze podcast? We hebben er nog veel meer voor je klaarstaan op portderverdomme punt com slash podcast.