Subscribe
Share
Share
Embed
In deze serie van het VriendenLoterij Fonds onderzoekt podcastmaker Dide Vonk hoe en óf kunst kan zorgen voor een blijvende verandering. Iedere twee weken interviewt zij radicale makers en denkers die mensen uit alle lagen van de samenleving betrekken bij hun projecten. Welk verschil maken deze initiatieven? Of is het een illusie dat kunst iets kan veranderen?
Het VriendenLoterij Fonds ondersteunt voorlopers die zich inzetten voor een wereld waarin iedereen meedoet en waar ruimte is voor radicale verbeelding. De kunstenaars en culturele instellingen die het fonds steunt staan midden in de maatschappij. Zij zetten veranderingen in de samenleving om naar projecten. En doen dat samen met anderen, buiten de gebaande paden.
Wij zijn Kunstenaar is een productie van De Makers Podcast.
Presentatie & editing: Dide Vonk
Audiodesign: Sonya Vos
Muziek: David Schwarz
Beeldmaker: Teddy Cornelisse
Meer over het VriendenLoterij Fonds: www.vriendenloterijfonds.nl
DIDE (Voice Over):
Het geluid dat je hoort is van duizenden knolselderijen.
Dus ze zijn daar gewassen, komen ze daar natte uit.
Dus vandaag wassen, vannacht drogen, en morgen inpakken.
Dag in dag uit draaien hier de machines van boer Ted om de knolselderijen te wassen, drogen en verpakken.
- Zou je voor de soundcheck even willen vertellen wat je hebt gegeten gisteravond?
TED:
Nou wat ik heb gegeten dat was knolselderijpuree.
Kijk.
Als ik kook dan moet het iets met knolselderij zijn.
Bij ons ligt knolselderij alsof het kaas is in de koelkast.
Dat gebruik ik altijd.
Dat kan overal bij, sowieso.
Maar dat kan ook als hoofdpersoon.
DIDE:
Ted Vaalburg wordt ook wel de knollenkoning van Nederland genoemd.
Samen met zijn vrouw Nicolien heeft hij een akkerbouwbedrijf.
Ze telen knolselderij, aardappelen en pompoenen.
De ene helft biologisch en de andere helft gangbaar.
Maar hoewel in zijn leven de knolselderij hoofdpersoon is,
werd hij zelf een paar jaar geleden de hoofdpersoon in een theatervoorstelling.
TED:
Het theaterstuk werd bij ons op ons eigen bedrijf opgevoerd met de verhalen van vier boeren.
Wij waren er één van. Eigenlijk alles wat werd gebruikt waren de verhalen van de boeren zelf.
En ik vond het een hele bijzondere ervaring om dat mee te mogen maken. Echt fantastisch.
Dat iemand van buiten de sector de agrarische sector wil vertolken zonder polariserend te zijn.
DIDE:
Welkom bij Wij zijn Kunstenaar.
In deze podcast gaan we op onderzoek uit hoe en of kunst kan zorgen voor verandering.
Heeft kunst zin?
Mijn naam is Dide Vonk en in deze serie spreek ik creatieve makers die onze wereld kritisch bevragen.
Ze betrekken bij hun projecten gewone mensen uit de samenleving, zoals jij en ik.
TITIA:
Daardoor maak je die enorme kloof die er is even heel klein.
Die bubbel zit even samen in een nieuw gecreëerde bubbel.
DIDE
De initiatieven waarover je zult horen hebben steun gekregen van het Vriendenloterijfonds.
Hoe maken zij een blijvende impact op de wereld om ons heen?
TED:
We groeien uit elkaar. En de kunst is, hoe komen we weer tot elkaar?
DIDE:
Ik hoop dat de makers en deelnemers van deze projecten me kunnen leren hoe we onze maatschappij beter en mooier maken.
Want zijn we niet allemaal kunstenaar?
TITIA:
Ik zie gewoon voornamelijk heel veel mensen die op hun eigen eiland, in hun eigen bubbel, in hun eigen verhaal leven.
Ik vind het heel belangrijk om bubbels bij elkaar te brengen en mensen te verleiden om zich te bewegen door verschillende bubbels heen.
Ik ben Titia Bouwmeester en maak al ruim 30 jaar locatietheater.
Dus ik hou ervan om naar een plek toe te gaan waar de wereld verandert en waar gemeenschappen veranderen, waar mensen veranderen, waar verhalen te vinden zijn en daar maak ik voorstellingen.
Dus wat ik doe is dat ik naar plekken ga en met mensen ga praten en dan me eigenlijk
Ik verdiep in wat er speelt en vervolgens bedenk ik, hoe zou ik dit kunnen vertellen,
dit grotere verhaal.
DIDE:
Ik ben op bezoek bij Titia Bouwmeester en zoals je misschien hoort, haar hond Mila.
Titia maakt al haar hele leven locatietheater, waarvan lange tijd bij het gerenommeerde gezelschap
Dogtroep.
Nu maakt ze met Karavaan en stichting het vijfde kwartier het culinaire muziektheater
Drieluik, Grondproeven.
Verdeeld over drie jaar maakt ze drie locatievoorstellingen in samenwerking met akkerbouwers.
TITA:
Grondproeven is een theaterdrieluik over de landbouwtransitie.
Culinaire muziektheater, een voorstelling en een drie-gangen-diner.
Drie jaar geleden heb ik me tevens laten bijscholen als vegetarisch chef-kok.
Ik kook al mijn hele leven voor mezelf, voor mijn gezin en professioneel ook als kok.
En toen heb ik besloten om mijn theaterkennis en culinaire kennis te combineren.
Dus wij verzamelen verhalen van boeren, wij doen heel veel onderzoek naar wat er speelt.
Het publiek kijkt naar acteurs die in de huid kruipen van akkerbouwers.
En worden deelgenoot van hun ontwikkeling, van hun zoektocht.
En tegelijkertijd kijken en luisteren ze naar muzikanten die die emoties van die akkerbouwers uitvergroten.
Dus wij spelen op een akkerbouwbedrijf.
We transformeren een schuur tot theater, keuken en restaurant.
Dus we spelen eigenlijk tussen de tafels in de schuur, vaak met zicht op het land.
En je ziet de knolselderie groeien.
In de voorstelling hebben die boeren het over hoe ze die knolselderie delen en wat voor dilemma ze hebben.
En vervolgens ligt die in allerlei verschillende smaken en gedaantes op je bord.
En die afwisseling tussen scènes en eten, dat werkt heel goed.
Want die voorstelling, die scènes jagen het gesprek aan tussen boer en consument die met elkaar aan tafel zitten.
Fragment voorstelling:
Dat heb ik toch met jouw ouders gezien hè?
Ja, dat laat niet los.
TITIA:
Lekker eten maakt zacht en open.
En zijn mensen eigenlijk veel meer geneigd om zich te verdiepen met wie ze aan tafel zitten.
En dat opent allerlei mogelijkheden voor nieuwe gesprekken.
Ik ben zelf heel erg gewend om met al die zintuigen te beroeren en al die middelen te gebruiken...
om je verhaal te vertellen, zodat dat zo indringend mogelijk kan zijn.
dat het echt een ervaring is.
Ik vind dat we eigenlijk allemaal koppoters zijn.
We beleven de wereld heel erg met onze hoofd.
We proberen te snappen, maar sommige dingen kan je niet snappen.
Die moet je ervaren.
En voor heel veel mensen is het ook niet vanzelfsprekend
om te zien waar hun groente groeit of wie dat teelt.
Dus dat was één van mijn eerste en belangrijkste doelstellingen
om de mensen die onze groenten maken, om die een gezicht te geven.
DIDE:
Ik voel me gelijk aangesproken.
Te veel bezig in mijn hoofd, te weinig met al mijn zintuigen.
Ik ben geboren en getogen in de stad en denk zelden na over waar mijn komkommers, broccoli of aardappelen vandaan komen.
Laat staan dat ik elke avond bewust met al mijn zintuigen waardeer wat ik eet.
Wist jij bijvoorbeeld dat de moeder aardappel van de aardappel die jij in je winkelmandje legt,
wel 6 tot 8 jaar geleden de grond in is gegaan?
Er is zoveel planning en werk voor afgegaan aan het eten dat wij eten.
TITIA:
Vroeger had iedereen wel een neefje of een nichtje of een oom of een tante die een agrarisch bedrijf had.
En nu zijn er natuurlijk heel veel mensen die echt niet weten wat er in de akkerbouw gebeurt.
Tegelijkertijd moeten er allerlei beslissingen, belangrijke beslissingen worden genomen.
En daardoor ontstaat er op dit moment eigenlijk een enorm gepolariseerd debat.
Dus de mensen uit de stad hebben een mening over de boeren, de boeren hebben een mening
over de mensen uit de stad.
En eigenlijk komen die groepen niet goed meer tot elkaar.
En die polarisatie maakt eigenlijk dat niks meer kan bewegen.
dat die hele verduurzaming die eigenlijk heel erg nodig is en waar akkerbouwers ook naar op zoek zijn, eigenlijk nog meer stagneert.
Alle akkerbouwers zijn aan het nadenken over hoe ze hun bedrijf kunnen verduurzamen.
Iedereen is op zoek en iedereen is op zijn eigen manier op zoek.
Ja, dat lijkt in praktijk nog niet zo makkelijk te zijn om om te schakelen.
Dus ik ben vooral dat gaan onderzoeken.
Dus ja, waarom schakel je wel of niet om?
Het is natuurlijk ook een universele vraag.
Waarom schakel je als mens?
Waarom schakel je wel of niet om?
Waarom blijf je bij het oude?
Of waarom ga je nieuwe paden verkennen?
En wat is er voor moed nodig om dat te doen?
DIDE & FRANK
Hallo!
- Jij moet Dide zijn.
Dat klopt.
Hoi!
Leuk!
Ja, leuk je te zien.
DIDE:
Deze enthousiaste man is Frank Hoogenboom.
Waar je bij Ted de machines luid hoorde ronken, hoor je hier alleen de vogeltjes fluiten.
Franks producten zijn biologisch en hij teelt regeneratief.
Bij regeneratieve landbouw staat de biodiversiteit en kwaliteit van de bodem centraal.
DIDE & FRANK
- Mag ik eens kijken in jullie groentekar?
- Ja, tuurlijk.
Zien wat jullie allemaal hebben.
DIDE:
Voor de deur van Franks huis staat een groentekar vol met verse groenten van zijn land.
Frank weet wel precies waar het eten vandaan komt wat 's avonds op zijn bord ligt.
Uit zijn eigen tuin van zes hectare.
FRANK:
Nee, we telen best wel veel verschillende koolsoorten.
De rode kool, de bitte kool, wat Chinese kool, de spitskool, boerenkool, bloemkool, broccoli.
Vier verschillende soorten bietjes, verschillende soorten pompoenen, maar ook in de tunnelkast
alweer tomaten en komkommers, courgettes.
Bijna alle gangbare groenten wat mensen wel eens op hun bord hebben, dat eten we.
Dat telewagen ook wel.
Ik vind het ook erg leuk om altijd gewoon ons eigen voedsel te eten.
Ook voor de kinderen om dat mee te geven.
Dat al het voedsel eigenlijk op het land groeit en dat je de ene middag nog iets in je handen
op het land en 's avonds dat je dat op je bord hebt liggen.
Dat vind ik wel mooi om zo mee te geven.
DIDE:
De boeren keken op het begin wel even vreemd op van een theatermaker op hun erf.
Want wie is die onbekende vrouw?
En welk verhaal gaat ze precies vertellen?
TED:
Titia kwam naar mij toe, ik kende haar toen nog niet.
En zij vertelde van het idee, ja we moeten eigenlijk alles nog bedenken, ontwikkelen,
schrijven.
Maar wat we eigenlijk willen doen is het verhaal van de boer vertellen.
En in eerste instantie denk je dan van, oh jee, straks zeggen we iets verkeerds en dan
wordt dat alleen maar tegen je gebruikt.
Want dat ligt ook een beetje op de loer.
Maar vrij gauw zijn wij dan toch wel weer overtuigd dat het zo positief is om van je
te laten horen omdat mensen gewoon totaal niet weten wat er bij komt kijken voordat je een krop
sla of een bloemkool of knolselderij in de winkel hebt liggen. Daar gaan jaren aan planning en
werk aan vooraf.
Waar je bang voor bent als je verhaal wordt verteld is, zeker als je de mensen
niet kent dan worden de dingen die je zegt wel eens uit zijn verband gehaald.
En als je dan niet het juiste verhaal kent dan kun je dat eigenlijk volledig verkeerd
opvatten.
Wat juist ten nadele werkt.
En dat is natuurlijk niet de bedoeling van zo'n stuk.
En in het begin weet je ook niet, is het kolder?
Is het ironie?
Hoe serieus is het?
Is het wel polariserend?
Is het iemand die helemaal pro-bio is en de gangbare teelt helemaal in een kwaad daglicht
zet of andersom?
Maar dat is het dus allemaal niet.
En dat vind ik nou juist zo mooi.
DIDE:
Wat was dan de reden dat je dacht, nee we gaan het toch doen, we gaan het toch vertellen?
TED:
Om wanneer iets ongemakkelijk voelt, je dus een moment hebt waarin je wat uit je comfortzone
wordt gehaald, ik de ervaring heb dat je dat nou juist moet opzoeken.
Dat is nou ook juist de reden waarom onze medeburgers zo weinig van ons weten.
We groeien uit elkaar.
En de kunst is, hoe komen we weer tot elkaar?
DIDE:
Hoe komen we weer tot elkaar? Ted slaat de spijker op zijn kop. Dit is de belangrijkste
vraag in deze tijd en in dit debat. De boeren voelen zich duidelijk op hun gemak
bij Titia. En dat is niet zomaar. Naast dat ze de boeren interviewt, leest ze zich uitgebreid
in, doet ze achtergrondonderzoek en dompelt ze zichzelf en haar acteurs echt onder in
het leven van de boeren door ook stage te lopen op de boerenbedrijven.
TITIA:
Ik vind het heel belangrijk om in het maakproces mensen te betrekken bij wat we creëren door
gelijk hun stem daarin mee te nemen en gelijk ook hun verhalen terug te spelen en dat is
wat we nu doen.
Dus ik zie de akkerbouwers echt als medemaker van de voorstelling.
Wat dan heel erg helpt, is dat we nu een drieluik maken.
De eerste keer heb ik vier boeren geïnterviewd.
Die vier boeren kwamen letterlijk met hun verhaal, hun naam en hun tekst in de voorstelling.
Dus die boeren keken letterlijk naar zichzelf.
Dus Frank Hoogeboom en Ted Vaalburg zaten ook in de eerste voorstelling.
Na die voorstelling kregen we heel veel positieve feedback.
dat boeren ons zeiden, ja jullie hebben echt heel goed naar ons geluisterd.
En ik zie ook dat jullie echt heel grondig onderzoek gedaan hebben.
En in de voorstelling laten jullie eigenlijk ook alle stemmen horen in dit debat.
De eerste keer als we de voorstelling gaan spelen, dat vind ik natuurlijk altijd heel spannend.
Want dan kijk je die boeren letterlijk naar zichzelf.
Om dan naar die koppen te kijken, dat is echt zo goed.
Helemaal, die gaat van verbazing naar schaamte, naar trots.
Alle emoties komen er langs.
Ja, want ze kijken echt naar zichzelf.
DIDE:
Weet je nog dat moment dat je het zag en wat dat toen met je deed?
FRANK:
Ja, het klinkt misschien gek, maar ik vond het best emotioneel.
Je stopt best wel je ziel en zaligheid in je bedrijf.
Het werd best wel mooi verwoord, maar ook best wel letterlijk bij eigen teksten.
Het was ook heel erg confronterend.
Je hoort je eigen stopwoordjes langskomen.
Shit, zeg ik dat echt de hele tijd?
En ik had ook het gevoel dat de hele zaal wist dat ik dat was, degene die nagespeeld werd.
Dat in combinatie met dat je heel veel aan het werk bent en dat het best wel je leven is,
vond ik het heel erg emotioneel en confronterend om dat te horen en ook te zien dat mensen daar achter stonden.
TED:
De eerste keer dat wij onze eigen voorstelling konden zien, dat waren
wel kippenvel momentjes.
Je hoorde letterlijk dingen die je gezegd had, niet alleen van jezelf maar ook van je partner.
De materie waar we mee te maken hebben, die werd gewoon echt duidelijk neergezet.
En dat was het mooie. Wij zaten dan aan tafel bij mensen die we niet kenden, maar die ook de sector niet kenden.
En daarna, na die voorstelling, hadden we gewoon echt wel goede gesprekken.
Dat vind ik het heel waardevol.
Maar op het moment dat we onze eerste voorstelling bijwonen, ben ik meerdere keren wel geraakt geweest.
Ik heb het drooggehouden, maar ik dacht nou...
Ja, heel leuk.
Een van de dingen die mij raakte was de opmerking die ik plaatste van...
Ik vond zelf dat het bedrijf niet vooruit kwam.
En het had verandering nodig.
En dat bedrijf, vooral ons bedrijf, is veel bezig met nieuwe dingen.
En ik heb dan het credo van ja, als je doet wat je deed, dan krijg je wat je kreeg.
En die zin werd bijvoorbeeld in die voorstelling gebruikt.
En dat vond ik heel gaaf om te horen.
Als ik denk aan de voorstellingen waar wij bij zijn geweest, dan is het fantastisch om te zien hoe divers het publiek is wat je tegenkomt.
wat je tegenkomt. Het is van boer tot chirurg tot accountant naar verpleger.
Het maakt allemaal niet uit. Het is voor iedereen super boeiend.
En dat maakt het weer leuk voor mij vind ik om daar dan bij te zijn,
omdat je de raarste voor mij vragen krijgt of de meest logische vragen,
die ik zelf niet bedenken kan. Waarvan ik niet eens weet dat mensen
daarmee bezig zijn. Dus het is ook super verrijkend om als teler je tussen deze mensen te begeven.
Je moet gewoon weten wat er in de maatschappij speelt. Het is niet zo dat iedereen tegen de
boeren is. Dat is eigenlijk maar een heel kleine groep. En die zijn niet eens tegen de boeren,
maar die willen gewoon dat we dingen anders gaan doen. En het voelt alsof iedereen tegen de boeren is.
Maar dat is niet zo. Dat is eigenlijk maar een hele kleine groep.
En het mooie is om dat met zo'n voorstelling te mogen ervaren.
DIDE:
In de nieuwste voorstelling, Grondproeven deel 3, die dit jaar in mei op Karavaan Festival in première gaat, volgen we het verhaal van een jonge vrouw die uit de stad terugkeert naar haar geboortegrond.
Vol idealen wil ze bouwen aan een duurzame toekomst op het akkerbouwbedrijf van haar ouders.
Maar dan stuit ze tegen moeilijkheden. Terwijl de grond onder haar handen tot leven komt,
wordt het steeds warmer en dreigt de oogst te mislukken. Durft ze te vertrouwen op de
kracht van de natuur? Dit alles lijkt veel op het verhaal van Frank. Hij schakelde het
bedrijf van zijn vader en oom om, maar niet zonder slag of stoot.
FRANK:
Ik zat altijd te twijfelen van wil ik biologisch of wil ik gangbare, wat vind ik eigenlijk zeg maar,
Wat zou ik zelf willen wat de toekomst wordt?
Niet alleen voor mezelf, maar ook waar de agrarische sector naartoe gaat.
En toen kwam ik best wel elke keer wat voordelen van biologisch en voordelen van gangbaar.
En ook voor het product.
En ook voor het voedselaanbod.
En toen kwam ik steeds meer van, ik moet meer kijken naar de gezondheid van bodem en de gezondheid van planten
dan dat iets, een stempeltje ergens opdrukken van biologisch of gangbaar.
En zo ben ik eigenlijk meer dingen gaan lezen en ook wetenschappelijk artikelen over de
bodem en over planten en gaan leren.
En dat vond ik eigenlijk zo interessant, zeg maar, en nu ben ik echt wel meer de richting
van de regeneratieve landbouw ingeduwd.
En dat vind ik nog steeds echt super interessant.
Het is goed en ik leer er nog echt iedere dag bij en ik weet nu ook al dat het de komende
20 jaar ook zo zal blijven.
DIDE:
Wanneer ik weer terug thuis ben, bereid ik voor een diner de knolselderij voor die ik heb gekregen van Ted en de spruitjes uit de groentekar van Frank.
De mensen met wie ik eet zeggen dat het de lekkerste spruitjes en knolselderij zijn die ze ooit hebben geproefd.
Nou ben ik zeker niet zo'n goede kok als Titia,
maar ik snap opeens wel veel beter wat de toegevoegde waarde is van het eten tijdens de voorstelling.
Dat is de kern van wat deze akkerbouwers doen.
Zorgen voor het eten op ons bord.
Door niet alleen te praten, maar ook te proeven, komt het nog zoveel meer binnen.
Frank zag dat ook gebeuren bij het publiek tijdens de voorstelling.
FRANK:
Ja, je wordt aan het denken gezet.
Is hetgeen wat ik in de supermarkt koop, is dat ten eerste wel een eerlijk product?
Verdienen alle partijen in de keten, verdienen die daar wel een eerlijke boterham mee?
En aan de andere kant is het ook van, zit er wel genoeg voeding in onze voeding?
En dat, ja, ik vind dat natuurlijk een superbelangrijk vraagstuk.
Het eten verbindt, maakt bewust en zorgt dat de boer en consument tijdens de avond al met elkaar in gesprek raken.
Maar waarom kiest Titia voor de vorm theater?
Waarom vertellen de boeren niet gewoon zelf hun verhaal?
TITIA:
Theater is natuurlijk een ideaal middel om alle onderliggende emoties onder dit debat
voelbaar te maken, waar je anders heel snel overheen stapt.
En juist als je over die emoties heen stapt, wordt dat debat natuurlijk alleen nog maar
meer gepolariseerd.
Dus het is heel belangrijk om die onderliggende emoties te horen.
Voor boeren is het heel belangrijk ook om daar een podium voor te krijgen, voor hun
op zorgen, maar ook van hoe te gek het is om die groente te eten.
Ze zijn er ook allemaal heel erg trots op.
Theater is natuurlijk iets wat onder je huid kruipt, waar je je helemaal in onder kan
dompelen, waarin je echt even in een korte tijd gewoon helemaal een andere ervaring krijgt
en waar je ook echt geraakt wordt door bepaalde verhalen.
En daardoor maak je eigenlijk die enorme kloof die er is even heel klein.
Die bubbel zit even samen in een nieuw gecreëerde bubbel.
En daarna ga je weer uit elkaar en maak je wellicht andere keuzes of kijk je wellicht anders.
TED:
Dit soort projecten dragen enorm bij aan de verbinding.
De mensen die komen weten echt van niks en die gaan echt naar huis van jeetje, dat had ik nooit gedacht.
De verwondering is groot.
Nogmaals, het is niet polariserend.
Je wordt gewoon aan het denken gezet.
En ja, dat vind ik mooi, elkaar prikkelen, dat is toch een beetje waar het om gaat.
Het draagt bij aan het niet elkaar verliezen tijdens de polarisatie.
Want je ziet dat boeren, of je nou biologisch teelt of gangbaar teelt, er zit in beide gevallen een filosofie achter.
Dus als je pro-bio of pro-gangbaar of het ook niet precies weet of nog anders denkt, je wordt aan het denken gezet na deze voorstelling.
En een jaar later hebben ze weer grondproeven 2, een iets ander verhaal opgevoerd en er gebeurde eigenlijk weer hetzelfde.
TITIA:
Vorig jaar vertelden we onder andere het verhaal van Peter Appelman.
Dat is een van de grootste broccoliboeren in Noord-Holland.
Het verhaal was voor een heel groot deel gebaseerd op zijn familieverhaal.
Op dat van hem en zijn vrouw en zijn kinderen.
En hij was echt ongelooflijk geraakt door de voorstelling.
En elke avond kwam hij aan het eind van de voorstelling weer binnen en ging het publiek
toespreken om ons te bedanken dat we dit deden.
Dat was echt heel bijzonder.
En elke avond ging hij weer uitleggen aan het publiek dat ze niet hebben gekeken naar
een voorstelling, maar dat ze hebben gekeken naar hem.
En hoe reëel ook die voorstelling is en hoe realistisch en hoe dichtbij we die ook brengen.
Mensen kunnen toch altijd nog denken, oh dat is een voorstelling.
Maar doordat hij daar dan ging staan, kreeg ik van heel veel mensen ook terug van, jeetje, het is echt.
En zijn emotie die hij daar dan vertelde over wat het voor hem betekende, dat was echt ongelofelijk.
DIDE:
En ben je trots als je ziet wat er al gebeurd is, wat je allemaal in gang hebt gezet?
TITIA:
Dat vraag ik ook altijd aan de boeren, ben je trots?
Ja, dan zeggen ze trots, trots, nou, we doen gewoon ons werk hè.
Ja, dat zeg ik ook, ik doe gewoon mijn werk.
Ik ben heel erg trots op het team waarmee ik werk, het artistieke team, al samen met die boeren.
Waar ik heel blij van word, is dat boeren nadat ze de voorstelling hebben gezien,
hun vrienden uitnodigen, hun kinderen, omdat ze zo doorgeroerd waren en zich zo in herkenden,
dat ze het belangrijk vinden dat andere mensen dit ook gaan zien.
Dus dat vind ik wel een teken dat we het goed gedaan hebben.
Als zij hun achterban gaan mobiliseren.
Dus als ik nu naar zo'n akker kijk, kijk ik er met hele andere ogen naar.
Dus dat is eigenlijk ook wat ik mijn publiek wil meegeven.
echt de relatie van de akkerbouwer met zijn land.
En ik wil dat mijn publiek met de ogen van de boer naar dat land kan kijken.
En wij, de gewone mens, is zo onthecht eigenlijk.
Dus ik denk eigenlijk veel te weinig na over het land of de aarde.
Ik heb mezelf in zekere zin ook ontworteld.
Ik til niet meer mijn eigen groente.
Ik kan gewoon hier naar de supermarkt lopen.
Dus dat zie ik heel erg om me heen, dat we daarin eigenlijk een bewustzijn kwijt zijn geraakt van eten, van de zon die schijnt, die energie geeft, die groente laat groeien, die wij weer opeten,
wat weer energie geeft, wat weer terug gaat in de bodem.
Dus ja, dat vind ik heel mooi om dat mensen te laten ervaren.
DIDE:
Waarom is dit zo belangrijk voor jou?
Waarom ontroert het jou zo, die relatie tussen grond en mens?
TITIA:
Ja, misschien wel omdat ik dat zelf heel erg mis.
Wij wanen ons eigenlijk allemaal superieur, dus wij zijn niet meer afhankelijk van dat land.
Dus als ik denk drie generaties terug, toen waren wij nog wel heel afhankelijk van dat
land, van wat dat land ons gaf, wat voor oogsten die lukten of mislukten en zorg voor het land.
Maar wij zijn allemaal eigenlijk heel erg onthecht of ontworteld geraakt.
DIDE:
De onthechting die Titia beschrijft is groot. De polarisatie tussen boer en burger is enorm.
Toch hoor ik in ieder geval bij Ted en Frank dat het hun blik heeft veranderd. Dat ze zich
veel meer verbonden voelen en hetzelfde zien gebeuren bij het publiek dat komt kijken.
Hoe ziet Titia dit? Heeft zij met grondproeven onze maatschappij veranderd?
Al is het maar een klein beetje?
TITIA:
Vroeger was ik daar heel idealistisch over en dacht ik echt dat ik met mijn
voorstellingen de wereld kon veranderen. En daar ging ik ook 100% voor.
Inmiddels weet ik dat ik dat niet kan en heb ik me daarbij neergelegd.
Maar ik probeer het stiekem natuurlijk toch om dat wel te doen.
Maar wat er uiteindelijk mee gebeurt is niet meer aan mij.
Dat is aan de mensen die die voorstelling hebben gezien.
En de boeren die gast hier zijn geweest of de boeren die zijn komen kijken.
Of de mensen die straks weer hun groente gaan kopen.
Dus mijn taak is om te inspireren als theatermaker.
Maar toch ook om hoop te geven.
In de voorstelling vertellen ze het verhaal van een jonge vrouw die haar hart volgt en
die de moed heeft om dingen te veranderen.
Uiteindelijk in de voorstelling, na heel veel tegenslagen, zie je toch dat haar dat lukt.
En heeft zij een andere relatie met de familie, met de grond waarop ze is, groot geworden.
Ik probeer daar ook hoop mee te geven dat het kan.
En er zijn natuurlijk echt een heel aantal boeren die al heel duurzaam telen of biologisch telen.
Dat is een eenzame strijd die zij voeren.
Het is belangrijk om consumenten te inspireren, maar ook om andere akkerbouwers te inspireren dat het kan.
En daarvoor heb je niet alleen cijfers en jaarverslagen en kranten nodig, maar soms ook een voorstelling.
Vorig jaar kwamen er ook heel veel jonge boeren naar de voorstelling.
Dat vond ik ook te gek, om daarna die gesprekken met hen te volgen.
Het plant letterlijk zaadjes, deze voorstelling, in mensen hun hoofd.
En ja, ik ben heel benieuwd wat daar straks op gaat komen.
DIDE:
Een hoop van die zaadjes zijn al aan het ontkiemen.
Titia wordt vanuit heel Nederland gebeld of ze haar voorstellingen ook op andere plekken op boerenbedrijven kan komen spelen.
En ook jij kunt deze culinaire theaterervaring nog meemaken.
Vanaf 17 mei speelt Grondproeven 3 op Theaterfestival Karavaan in de buurt van Alkmaar.
Kijk voor de actuele speeltijden op grondproeven.nl
Dank voor het luisteren naar Wij zijn kunstenaar, een podcast van het Vriendenloterij Fonds.
We hopen dat je het een interessante aflevering vond.
Abonneer je op de podcast om onze volgende afleveringen niet te missen.
In deze aflevering hoorde je Titia Bouwmeester, Ted Vaalburg en Frank Hoogenboom.
Dank voor jullie verhalen.
Deze podcast is een productie van de Makers Podcast en werd gemaakt door mij, Diede Vonk.
De muziek die je hoort is van David Zwartz en de audiomixage is gedaan door Sonja Vos.
Grondproeven kon gemaakt worden mede door steun van het Vriendenloterijfonds.
Meer weten over de mooie projecten die zij ondersteunen? Ga naar vriendenloterijfonds.nl