Jubileumssending 2: Hva er den gode barndommen? Profesjonsetikk og verdigrunnlag

Er barnehagen først og fremst ei førebuing til vaksenlivet – eller ein arena der barndommen har ein verdi i seg sjølv? I denne jubileumsepisoden reflekterer professor Solveig Østrem over barnehagen sitt verdigrunnlag og profesjonsetikk, og kva dette betyr for barnehagelæraren si rolle i eit samfunn prega av politiske føringar og raske endringar. Samtalen løftar fram spørsmål om demokrati, barn sin rett til å bli høyrde og profesjonell dømmekraft.

Medverkande: Lillian Ylvisåker Pedersen, førsteamanuensis ved HVL, i samtale med professor Solveig Østrem, OsloMet.

What is BluPodden?

Kvardagsliv i barnehagen. Produsert av Høgskulen på Vestlandet

Jubileumssending med Solveig Østrem
I anledning 50 år med barnehagelærarutdanning i Sogndal møter førsteamanuensis Lillian Ylvisåker Pedersen professor Solveig Østrem frå OsloMet til ein samtale om kva som er den gode barndommen, og korleis profesjonsetikk og verdigrunnlag kan haldast i hevd i barnehagen.
Østrem peiker på at mykje av barnehagepolitikken gjennom dei siste tiåra har vore prega av ein investeringslogikk: tanken om at kvalitet i barnehagen først og fremst skal gi gevinstar i framtida, gjennom betre skuleresultat, sosial utjamning og auka produktivitet. Når framtidsperspektivet blir det styrande, forsvinn lett barndommens verdi her og no. Ho minner om at vi ikkje må gløyme at barndommen har ein eigenverdi som ikkje kan reduserast til framtidsnytte.
Eit viktig poeng i samtalen er korleis språket formar praksis. Når politikarar og fagfolk omtalar leik som noko barn «lærer gjennom», eller når barn blir skildra som nokon som «utviklar relasjonskompetanse» i staden for å «skape relasjonar», flyttast merksemda frå barns erfaringar i augneblinken til det ein håper dei skal bli i framtida. Østrem understrekar at leiken ikkje berre er verdifull fordi han fører til noko anna – leiken er viktig i seg sjølv, her og no.
Dei drøftar òg barnehagen som demokratisk institusjon. Barn har rett til å bli høyrde, og det betyr at dei må få reell moglegheit til å påverke kvardagen. Tillit blir bygd når vaksne deltek i leik og lyttar til barnas initiativ, og dette krev at personalet òg er villige til å endre kurs når barnas innspel viser ein annan veg.
Profesjonsetikken kjem tydeleg fram i samtalen. Å vere barnehagelærar handlar om å utøve dømmekraft, stå i spennet mellom styringssignal og barnehagens verdigrunnlag, og å finne støtte i kollegiale fellesskap. Østrem peiker på at autonomien til barnehagelæraren ikkje berre er eit individuelt prosjekt, men noko som byggjast i fellesskapet og gjer profesjonen sterkare.
Mot slutten reflekterer dei over ein politisk dreining dei siste åra. Nokre parti har i større grad begynt å snakke om «ein god barndom» og om at «la barn vere barn, leiken er viktig her og no». For Østrem er dette eit teikn på at det finst eit «både-og»: Barnehagen kan sjølvsagt førebu for framtida, men den må samtidig vere ein stad der barndommen vert verdsett som ein eigen livsfase.